dân nào.
II. Tần Thuỷ Hoàng mặc áo kaki
Ai? Ai là Tần Thuỷ Hoàng mà anh vừa nói đó? Đây này: tôi xin kể
chuyện cho các bạn nghe. Để thực hiện đời sống mới, quốc dân ta
đã thắt lưng buộc bụng và còn vui lòng thắt lưng buộc bụng cho
đến khi nước nhà được độc lập hoàn toàn. Nhưng ở dưới ánh mặt trời
vẫn có một hạng người tai thì được nghe luôn những khẩu hiệu "đời
sống mới", "cần kiệm liêm chính" mà đến lúc sống thực sự với
đời thì lại làm trái ngược hẳn đi. Lôi cái hạng người đó ra, thiết tưởng
không phải là cái tội. Bởi vậy tôi nói. Tôi nói chuyện ông vua Tần.
Vậy thì tám cô đào trẻ măng ăn vận như đào hát Tố Như, Hiệp
Thành nâng tám cốc rượu và hát bài "Sàng sê líu" trên kia là để chúc
tụng vua Tần Thủy Hoàng của chúng ta. Tần Thuỷ Hoàng lâm thời.
Không phải tôi có dám nói xấu gì ngài mà để cho ngài cái tên phong
kiến đó. Chính ngài tự đặt cho ngài cái tên như vậy. Bởi vì ngài đã
viết truyện về Tần Thuỷ Hoàng và làm kịch hát về Tần Thuỷ
Hoàng. Có lẽ vì cái kịch không ai biết đó mà ngài nổi tiếng trong
nửa ngày. Ngài có liên lạc mật thiết với các gánh hát và ban kịch ở
đây. Ngài may bảy bộ áo kaki, mỗi tối vận một bộ để vào các nhà hát
và giảng cho người ta nghe về kịch. Kịch không phải là kệch. Kịch là
một cái gì kịch liệt, làm xúc động người xem, hoặc vui hoặc buồn
hoặc sợ. Các con hát sợ ngài. Và ngài thành ra một người có tiếng và
có tiền. Đồng tiền có ra cái chết gì bây giờ đâu. Cái tiếng mới
chính là điều quan hệ. Vì một tiếng ngài, người ta phải lấy lòng
ngài, các đào hát phải đến "chim" ngài và đến trình diện ngài; do
đó ngài thấy mình to, to quá.
[..............]
