- Tiên đế là Vua cả thiên hạ, chứ không phải của riêng một nhà ai. Ta rất
kính mến tiên đế. Bữa nọ ta không dám vào hầu, là bởi tị hiềm. Hôm nay
nhân lúc chưa khâm niệm, ta muốn vào trông mặt ngài, để thỏa tình bố vợ
con rể.
- Tại sao lúc phát tang lại không cho ta biết, nếu không có ta thì còn ra
triều đình chính sự gì nữa. Ta thử bỏ đi xem họ làm ăn ra sao!
Nói rồi Huệ truyền quân thu xếp để định ngày về Nam. Công chúa kêu
khóc và mật bảo Duy Kỳ phải sai quan đến tạ và cố lưu Huệ mới thôi.
Huệ lại muốn hoãn lễ đăng quang để bỏ Duy Kỳ mà lập người khác. Các
quan nghe tin ấy rất lo sợ, nhưng không biết xử trí thế nào. Trước Ngọc Hân
Công chúa, một vị đại thần người trong hoàng tộc là Vương quận công nói:
- Đích tôn không lập thì thiên hạ tất loạn, nhà Lê tất mất. Chính Công
chúa đã lầm lỡ việc nước. Nên bỏ tên Công chúa trong sổ tôn thân cho về
Tây Sơn mà hưởng phú quý. Trong họ không có con người ấy cũng chẳng
sao.
Câu nói đe dọa ấy đã thúc giục Ngọc Hân Công chúa phải kêu nài
Nguyễn Huệ lập Hoàng tự tôn lên làm Vua. Cái số mệnh của chàng thành ra
trước sau đều ở trong tay một người đàn bà lúc là tán thành, lúc là phá hoại.
Tuy nhiên tình thế của chàng cũng không trở nên khó khăn cho lắm vì
Nguyễn Huệ đối với chàng tuy không có thiện cảm, nhưng là người có
lượng, nên sẵn lòng tha thứ cho chàng. Ông lại giúp đỡ cho tự hoàng trong
lúc trị tang nên Duy Kỳ cũng sẽ bớt được một nửa cái gánh nặng của mình
cho Nguyễn Huệ.
Nhưng đối với Nguyễn Nhạc thì tình thế lại khác hẳn. Tang lễ vừa cử
hành xong thì Nhạc ra tới Thăng Long. Hữu Chỉnh ngờ rằng Nhạc muốn
thôn tính Bắc Hà nên khuyên Tự quân (Duy Kỳ) nên thảo thư xin hàng. Đó
là việc rất quan trọng định nghị hàng hai ba n gày mà trong các quan không
ai dám thảo hàng thư thì chợt Nguyễn Huệ tới nơi. Tự hoàng thân dẫn các
