Họ Trịnh quyết định thưởng phạt và chiến hòa.
Tóm lại họ Trịnh chiếm cả chính quyền lẫn binh quyền và tất cả tất cả
các cơ quan chính trị trong nước. Không luận là lớn nhỏ đều ở trong tay họ
Trịnh. Họ Trịnh lại còn đặc biệt hơn các quyền thần.
Từ cổ đến giờ đã thu phục được cả lòng tin cậy của dân, vì trải mười thế
hệ kế tiếp nhau cầm quyền, Trịnh phủ đã cố kết được lòng người như một
cây cổ thụ mà gốc rễ đã ăn sâu xuống đất.
Họ Trịnh đổ, lẽ tự nhiên là cái chế độ do họ Trịnh lập ra cũng đổ theo.
Và, một điều rất trái ngược là trong cuộc loạn ly ở Bắc Hà không thể không
có họ Trịnh tham dự một phần; đó tức là những kẻ chịu ơn của Trịnh phủ
lâu đời muốn nổi lên để khôi phục lại chính quyền cho dòng dõi chủ cũ của
họ. Khi Vua Chiêu Thống tiếp lấy chính quyền thì Kinh thành Thăng Long
– vì họ bị đè áp dưới sức mạnh của quân Tây Sơn – hiện ra một bộ mặt rất
bình tĩnh. Nhưng tại Hải Dương, Đinh Tích Nhưỡng – viên tướng thua trận
ở Vị Hoàng – hết sức cậy cục để gây lại thế lực của mình. Hoàng Phùng Cơ
người đã chống đỡ cho họ Trịnh đến phút cuối cũng cũng hoạt động ở Sơn
Tây. Rồi Trịnh Lệ, em ruột Tĩnh vương Trịnh Sâm, Trịnh Bồng,con trưởng
Uy vương Trịnh Giang, mấy ông chúa “hậu bổ” này sao khỏi cố công vận
động để giật lấy cái di sản của cha ông để lại.
Nếu anh em Vua Tây Sơn quả muốn giúp sức Vua Chiêu Thống gây lại
kỷ cương trong nước thì việc không lấy gì làm khó, nhưng phải lưu lại Bắc
Hà đến hàng năm. Thoạt đầu là chia quân đi đánh dẹp khắp nơi, bắt ép bọn
Cơ, Nhưỡng, Bồng, Lệ phải chọn lấy một trong hai điều: bị tiêu diệt hay
thừa nhận chủ quyền của vua Lê. Tiếp đến khước bỏ bọn quan lại cũ là chân
tay của họ Trịnh khi xưa mà tuyển lấy một lớp quan lại mới, có đủ đảm bảo
là sẽ trung thành với chính phủ mới. Ngoài ra, Nhạc lại phải giúp Vua
Chiêu Thống tổ chức một đội quân chỉnh bị để giữ việc trị an trong nước và
bảo vệ Hoàng thành.
