về đâu. Chợt được tin nhà vua mở khoa thi kén người tài. Và đã kén được
ba vị tam khôi, Chu An vui lắm. Kíp lại được tin Nguyễn Nhiên, một viên
quan nội hầu, chữ nghĩa ăn đong, chỉ vì có công báo cho nhà vua biết có kẻ
bức hại để đi trốn, đã được cất nhắc làm Khu mật viện. Chưa bao lâu, lại
thăng nhập nội hành khiển hữu ty là chức quan đứng đầu triều. Hơn nữa, y
còn nắm giữ cả chức chánh chưởng Khu mật viện, tức là các điều cơ mật
của quốc gia đều phải qua tay viên quan mù chữ này, thì làm sao mà điều
hành được bộ máy nhà nước. Chu An buồn lắm. Ông không nghi ngờ đức
nhân của Nghệ hoàng. Chính Nghệ hoàng đã nhầm lẫn đến rối trí, giữa ơn
riêng với các việc quốc gia trọng đại. Nhà vua đã coi việc bổ nhiệm quan
chức như một thứ quà tặng của riêng mình. Đây là điều bất nhẫn, sẽ làm suy
yếu đất nước mà Nghệ hoàng không tự biết.
Lại nữa, Nghệ hoàng cho hành khiển Đỗ Tử Bình là một kẻ bất tài, kém
đức, chỉ được cái huênh hoang khoe mẽ làm tham mưu quân sự, thì quả đầu
óc nhà vua mơ hồ quá. Trong khi ấy thì tư đồ Trần Nguyên Đán, một người
am hiểu tình thế đất nước sâu sắc, kiến văn uyên bác, quán thông cả thiên
văn, địa lý mà chỉ cho coi một trấn nhỏ Quảng Oai.
Chu An đau buồn đến bực giận, ông bỏ cơm tới mấy bữa liền. Rằng
nước không phải không có người tài, chỉ vì người tài không được cất nhắc,
xếp đặt đúng người, đúng việc. Chắc chắn sự rối loạn sẽ phát sinh từ bộ
máy trái khoáy này; thế nước lâm vào suy yếu lại cũng từ bộ máy này. Ông
tự nhủ:
- Đấng quân chủ mà coi nước như một thứ tài sản riêng là điềm mất
nước.
- Sợ người dưới hơn mình, mà không dám cất nhắc vào các công việc
trọng yếu, cũng là điềm mất nước.
- Không tin vào người thân thuộc, người đáng tin là điềm mất nước.
- Lập bè đảng, vây cánh cho riêng mình là điềm mất nước.
- Coi thường tài năng, trí tuệ của kẻ sĩ là điềm mất nước.
- Thờ ơ trước thân phận của người dân, là điềm mất nước.
Phạm vào một trong sáu điều trên cũng đủ làm cho nước suy yếu. Nay
Nghệ hoàng lại phạm đủ sáu điều, thời tránh sao khỏi cái họa diệt vong.
