xây cất. Nghệ tông lòng ngổn ngang, rối bời. Chẳng lẽ lại đổ lên đầu trăm
họ bằng thuế khóa, phu phen, tạp dịch. Việc ấy quả là khó. Bởi thời Đại trị,
Dụ tông đã làm cho bách tính điêu đứng mấy chục năm ròng, hờn oán còn
rên xiết chưa nguôi.
Và nữa, các hành vi của giặc Chiêm mới đây cũng thật là thâm độc. Đối
với triều đình thì không từ một thứ gì chúng không cướp, không phá, kể cả
cung nữ không chạy kịp, chúng cũng bắt đi. Nhưng, với dân chúng, thì giặc
không mảy may đụng đến. Bởi thế, dân không oán ghét giặc. Thậm chí, có
người còn gọi chúng là "giặc Phật".
Đến giặc còn không sách nhiễu dân, mà nay triều đình lại đổ lên đầu họ
bằng thuế khóa, tạp dịch thời tránh sao khỏi sự oán vọng, tránh sao được
điều dân ghét. Và dân sợ triều đình hơn cả sợ giặc.
Mặc dù trăm quan đã hết lòng xin nhà vua phải tu sửa, xây cất lại cung
điện cho đàng hoàng, mỹ lệ, bởi đó không chỉ riêng là nơi ở, nơi làm việc
của hoàng thượng và các cơ quan then máy, mà còn là bộ mặt của nước.
Song Nghệ hoàng vẫn không nghe, nhà vua tự mình ban chiếu: "Việc xây
cất cung thất cần làm mộc mạc, chỉ lấy các tản quan tôn thất phục dịch,
không phiền nhiễu đến dân".
Dân kinh thành chưa từng được chứng kiến cảnh các cung nữ mặt hoa
da phấn, chân yếu tay mềm quần quật làm việc suốt ngày dưới trời nắng
chang chang, mồ hôi nhễ nhại mà vẫn bị bọn Trung quan (hoạn quan) thét
mắng. Lại nữa các quan văn, sức trói gà không nổi, nay cũng gò lưng
khiêng gỗ, vác gạch hoặc các hoàng tử hoàng tôn, tôn thất đi cắt tranh, gánh
cói, mặt mũi lọ lem, tóc tai rối bù với vẻ mệt mỏi, buồn thiu.
Điều lạ lùng, người dân tận mắt thấy nghịch cảnh ấy, nhưng không một
ai tỏ nỗi cảm thông với các vị quen sống trong cảnh xa hoa đài các, mà nay
phải vất vả tất bật như những người dân hạ tiện. Và cũng không ai nghĩ, đó
là tấm lòng của Nghệ hoàng thương dân, không bắt họ phải góp công, góp
của. Trái lại, họ ngờ đây là trò xảo trá, lừa mị dân, để rồi triều đình lại trở
mặt với các sắc thuế chết người như thời Đại trị của Dụ tông.
Thế mới biết, chỉ cần làm trái lòng dân một lần, là mãi mãi dân không
còn giữ được lòng tin yêu và kính trọng triều đình nữa.
