Phủ liêu ở Kẻ Chợ, ở chính giữa Kẻ Chợ. Phủ rộng lắm, chung quanh có
tường. Trong phủ và ngoài phủ có nhiều nhà thấp nhỏ cho quan ở, những
nhà làm phía trong phủ có hai tầng và nhiều cửa. Cửa to và đồ sộ, bằng gỗ
lim cùng như trong cung điện vua, nhưng tư thất và phòng các bà phi đều to
tát, sơn son, thếp vàng. Trước phủ có chuồng voi, chuồng ngựa; phía sau
phủ có vườn, cây, đường đi, lầu nhỏ, ao thả cá để chúa họa hoằn có ra cầu
hay giải trí, tuy chúa ít vi hành lắm.
Không có lễ đăng quang và lễ tấn phong như ông Tavernier kể đâu
Nếu suốt quyển sách của ông Tavernier đã đầy những sự sai nhầm, thì
chương 13 toàn những điều thêu dệt. Tôi đã cố đi dò hỏi những người có
học, những bậc có địa vị trong xứ, không có ai chỉ được cho tối biết rằng có
lễ tấn phong và lễ đăng quang như ông Tavernier đã thuật tỉ mỉ đâu. Chẳng
có nghi tiết gì cả vì phong tục ở đây không công nhận những phù hoa trang
sức, ghét sự phô trương. Khi vua hay chúa băng hà thì làm gì có cái lối tỏ
sự vui mừng đến với tân vương hay tân chúa, thì ai được phép đeo bạc đeo
vàng hay mặc quần áo lộng lẫy. Một vị quan triều, khi để tang vua hay
chúa, cấm không được dùng ngựa đi, cấm không được mang phục sức quý
giá; trái lại các quan chức càng cao và họ hàng càng gần lại phải dùng
những thức thô và xấu.
Đối với tân vương chỉ quỳ lạy là đủ. Ngài ban cho mấy quan chức có mặt
ở đây vài món ăn. Có điều cảnh lộng lẫy chốn triều trung, có đâu tự biểu lộ
niềm vui sướng.
Vua đã giản dị như thế thì năm 1682 khi chúa Trịnh Tạc mất, chúa Trịnh
Căn lên kế vị cũng lặng lẽ lên thay, ở nước ngoài không ai biết cả. Tân chúa
miễn cả lễ triều kiến cho các quan, miễn cả lễ chào mừng cho các kiểu dân
ngoại quốc đến điếu tang tiên chúa và chúc tụng mình. Làm gì có súng đại
bác bắn trên tường thành, vì trên tường thành không bao giờ có một khẩu,
làm gì có sự gọi quân lính ở biên cương về vì như thế thì khác gì mở cửa
quan cho quân chúa Nguyễn vào được hai tỉnh, quân này đã mất đi và bao
