cơm khỏi cháy. Hột gạo còn nguyên, chỉ mềm thêm và ướt chút ít thôi. Họ
lại còn nghiệm rằng không có gia vị, gạo ăn dễ tiêu; vì thế tất cả những dân
tộc nào ở phương Đông ăn gạo, một ngày ít ra cũng ăn đến bốn bữa mới đủ.
Người Trung kỳ, lúc ăn ngồi sệp xuống đất, chân xếp bằng, trước mặt có
một chiếc bàn tròn (mâm) cao vừa tầm với bụng, chạm trổ rất đẹp, vành
thếp bạc hay mạ vàng tùy theo tư cách và tài lực từng người. Bàn không to,
mỗi người theo lệ có riêng một cái, nên trong một đám tiệc có bao nhiêu
khách thì có bấy nhiêu bàn, mà thường ngày ở tư thất cũng vậy, trừ khi vợ
chồng, cha con ngồi chung một bàn. Ăn không cần dao, dĩa; không cần dao
vì thịt đã chặt sẵn ở dưới bếp, không cần dĩa vì đã có những chiếc que (đũa)
nhỏ nhẵn bóng, họ cắm giữa mấy ngón tay và dùng rất khéo và rất tài,
không có gì là không gắp được. Họ cũng chả cần đến cả khăn ăn vì đã có
đũa để gắp đồ ăn, tay họ không bị nhơ nhớp.
Họ mở tiệc luôn để mời bạn lân bang hàng xóm, thịt, cá đủ mọi thứ; duy
chỉ thiếu cơm vì họ cho rằng cơm thì ở nhà ai chẳng có. Mà chủ nhân, dù
nghèo đến đâu nếu không hiến đủ mỗi người khách một trăm món ăn, cũng
chưa được coi là người phong nhã. Vì họ mời tất cả thân nhân bạn hữu, lân
bang, nên một bữa tiệc cũng phải có ba, bốn, năm chục người dự, đôi khi
một, hai trăm người và có một lần tôi đã đến ăn một đám có hai nghìn tân
khách. Bởi thế những đám tiệc to phải tổ chức ở các làng mới đủ chỗ chứa
nhiều bàn như thế. Tất ai cũng lấy làm lạ rằng mỗi bàn chứa thế nào được
trăm món ăn? Thực ra thì họ tiện mía đem bó lại thành mấy từng xếp lên
trên bàn, rồi lần lượt bày những món ăn có đủ sơn hào hải vị: thịt, cá, chim
muông hay thú vật nuôi tại nhà hay săn bẫy được, các trái cây mùa nào
thức ấy. Nếu thiếu một món gì thì chủ nhân coi như là một điều đáng trách
lớn và bữa cơm hôm ấy chưa được nhận là bữa tiệc. Các ông chủ ăn trước
được bọn thuộc hạ thân tín hầu bàn; khi các ông chủ đứng dậy, bọn thuộc
hạ này ngồi vào bàn, có bọn nô bộc khác kém vế đứng hầu; bọn thuộc hạ
thân tín ăn xong, thì bọn nô bộc kém vế này vào ăn. Vì ăn không xuể và đĩa
nào cũng phải vét sạch, nên sau chót có bọn nô bộc hàng cuối cùng vào ăn
la liệt, còn thừa thì bỏ bị riêng đem về cho... ? (ragasches) và bọn rửa bát...
