Xứ Trung kỳ không có nho và bởi vậy, không có rượu nho. Họ uống một
thứ rượu cất bằng gạo có màu; có vị cay, hơi hăng, bốc chóng như hỏa
tửu... Những người sang thì đem pha rượu này với một thứ rượu khác cất
bằng hương mộc (? calambac), rất thơm.
... Ngày thường thì họ đem đun vào nước cho sôi rễ một thứ cỏ gọi là
Chia (Trà); nước ấy gọi là nước Trà, uống rất bổ vì nó làm cho tan những
hơi độc trong dạ dày và giúp cho sự tiêu hóa. Người Trung Hoa và Nhật
Bản cũng uống trà; nhưng người Trung Hoa thì không dùng rễ mà dùng lá,
còn người Nhật Bản thì đem tán nhỏ ra bột; nhưng công hiệu ở đâu cũng
vậy...
... Ấy về việc ăn uống cũng như sự đi chân không, thói quen làm cho ta
sống theo được lối sống của dân bản xứ và khi phải ăn lại những món ăn
ngày xưa thấy vị nó lạ. Từ khi trở về Âu châu, tôi càng nghiệm thấy điều ấy
và tôi không ao ước gì bằng lúa gạo Trung kỳ tôi đã ăn quen rồi và thích
hơn tất cả phẩm vật của nước nhà người ta đem hiến tôi.
Khoa chữa bệnh của người Trung kỳ
Về các ông lương y và phép chữa bệnh, tôi phải nói rằng ở Trung kỳ có
rất nhiều lương y người Bồ Đào Nha và bản xứ; và thường thường có
những bệnh rất lạ và không có thuốc chữa đối với y sĩ Âu châu thì ở đây
các ông lang đã biết rõ căn chứng rồi và chữa được rất dễ dàng. Đã nhiều
lần các y sĩ Bồ Đào Nha đã bỏ mặc người bệnh rồi tưởng thế là đi đứt, thì
khi với đến ông lang An Nam bệnh khỏi rất dễ dàng.
Phương pháp của các y sĩ An Nam là khi bước vào buồng con bệnh, họ
đứng lại một lúc để cho hết sự xúc động trong khi đi đường. Đoạn họ bắt
mạch rất chủ ý và cẩn thận; xong rồi họ nói rõ căn bệnh cho người ốm biết;
nếu bệnh không còn chữa được, cứu được nữa thì họ nói thật; tôi không có
thuốc để chữa, tỏ cho con bệnh rõ là không thể nào qua khỏi được; nếu họ
đoán rằng nhờ thuốc họ mà người ốm lành mạnh được, họ sẽ bảo cho ta
biết là họ có thuốc chữa ta và bao nhiêu lâu thì ta đi đứng được. Xong rồi
