làm thì nhà vua giao phó cho những viên đốc công mẫn cán và nghiêm
khắc, luôn luôn đốc thúc dân phu, mắt không dời họ lúc nào và không để
họ nghỉ ngơi chốc lát.
Họ rất thông mình và có trí nhớ rất tốt, có lẽ không dân tộc nào hơn
được; họ học rất dễ và dễ nhớ những điều mà người ta dạy họ.
Bản tính họ tốt, nhũn nhặn; miễn là ta tỏ tình yêu mến họ là họ đem lòng
tốt trao cho ta một nụ cười, một lời nói tử tế, một sự giúp đỡ cỏn con và
chút ít chứng cớ của lòng ta đối với họ là hoàn toàn thu phục được họ ngay.
Họ thăm nom và chiêu đãi những người ngoại quốc, ước ao được xem
những vật kỳ lạ và khi đã được xem rồi đòi xin cho kỳ được. Dáng điệu họ
lễ phép; lời nói lại ôn tồn; nên khi muốn tỏ lòng biết ơn ai đã giúp đỡ, họ tỏ
vẻ vui mừng và hết sức trả ơn, dù công việc có khó khăn nguy hiểm đến
đâu cũng mặc.
Đàn bà hạ lưu, rất hám lợi, hăng hái theo đuổi lợi lộc, nên một công
chuyện gì đã bất tiện và không hợp đối với đàn ông rồi, thì khi vào tay đàn
bà trở nên bại hoại và nguy hiểm.
Họ say mê việc buôn bán, luôn luôn bàn về việc bán, mua, lâu dần thành
hư thân và trơ tráo. Họ mất hết cả mực thước, điều độ và cho rằng có một
công lệ đem áp dụng được vào các hàng hóa cũng như vào người. Họ chở
thuyền và chở bất cứ cái gì, chở đò sang ngang cho bất cứ ai, lúc có chồng
tại thuyền hay chồng đi vắng cũng vậy. Trong những trường hợp này và
phải luôn luôn giao thiệp như vậy, người đàn bà có suy nghĩ không? Có lo
giữ gìn danh giá không? Và có thể tránh được sự sa ngã không? Đã có
người hư hỏng vì tham món tiền nhỏ, hư hỏng cả những khi không có ai
yêu cầu vì họ hy vọng sẽ được chút lợi nhỏ. Thảng hoặc có người bị chồng
bắt được đã ở nhà người đàn ông khác trong ít lâu, thì có khi người chồng
cũng không đau đớn, vợ chồng vì thế cũng không bất hòa, người chồng
mong được chút lợi ghê tởm và khốn nạn để cùng chung hưởng với vợ.
Nhưng ta chớ nên vội kết luận rằng tất cả đàn bà hạ lưu đều trụy lạc cả
đâu. Chỉ những nơi nào đông người, có thuyền buôn ngoại quốc đến đậu họ
