mới hư hỏng thôi. Còn trong các thành thị và các làng, người (Đàng Ngoài)
sống giản dị, lương thiện hơn và những chuyện tầm bậy của những kẻ dại
dột thiếu hạnh kiểm không thể làm lu mờ và làm phật ý những bà mặc y
phục giản dị cốt ý gìn giữ danh tiết hơn cả những đàn bà Âu châu và Đông
phương. Có lẽ ta có thể trách họ để hở chân đi đất nhưng phong tục ở đây
như thế, hai nữa là đất đồng bằng mềm, dễ đi không có đá.
Trừ mặt và hai bàn tay để hở, họ bận một cái áo rộng, gần giống kiểu áo
thầy tu, trên cổ rất hẹp, dài từ trên vai xuống hai bàn chân; đầu đội nón
không đeo mạng; vành nón rất rộng tựa như dù che nắng làm bằng lá một
thứ cây mọc trong xứ, tờ nọ xếp lên tờ kia rất khéo và khâu liền với nhau
bằng một thứ dây lấy ở một cây thân gai như cây sậy. Nón bán khá đắt
nhưng không có gì nhẹ hơn, tiện hơn để che nắng, hơn cả dù vì dù còn phải
cầm tay chớ nón đã có quai rất đẹp cũng làm bằng dây (khâu nón) buộc từ
hai bên thanh xuống cằm để cho nón khỏi rơi dù có gió mạnh.
Ngày tết đàn bà ăn mặc rất đẹp, tai đeo “hoa” rất đắt và rất quý; cổ đeo
nhiều chuỗi ngọc trai rất xinh; tay đeo vòng bằng vàng trá
nhưng ngón tay thì không bao giờ mang nhẫn. Áo bằng vải rất mịn hàng
bougran, bông hay lụa “lin”, và một thứ hàng nữa gọi là Bo (vải bố?) mua ở
Trung Hoa sang và cũng mịn như những vải tốt nhất ở Hòa Lan. Thường
thường họ mặc áo mỏng vì quanh năm nóng bức trừ vài ngày rét buốt thôi.
Họ không có lệ đánh phấn nhưng họ nhuộm răng hết sức đen (đàn ông cũng
vậy) vì răng càng đen càng quý. Ngày xưa hồi còn nội thuộc nước Tàu, đàn
ông và đàn bà còn bới tóc ngược, chải có thứ tự và bện bằng lông đuôi
ngựa, trên trùm chiếc mão; nhưng từ ngày họ được tự do, muốn tỏ rằng họ
đã thoát ly và khác ý kiến với người Trung Hoa, họ để tóc dài, phủ xuống
vai, không chải. Tóc càng đen, không buộc, dài và để hỗn độn bao nhiêu lại
càng được chuộng. Những đào kép hát, hát bội thường để tóc như vậy, nhất
là đào hát.
Đào nương rất nhiều và tập hát rất cẩn thận tuy không bao giờ họ hát hết
bài. Ca nhạc thường réo rắt ban đêm và các ca nương thường làm bọn đàn
