thủy thủ Âu châu, họ quay mặt về phía mũi thuyền. Theo hiệu của người
hoa tiêu họ bơi có nhịp, rất đều, lúc nhanh, lúc chậm, theo tiếng gõ vào
thanh gỗ đặt chéo trên một bệ cao đằng cuối thuyền là chỗ người hoa tiêu
lên ngồi để hướng dẫn và điều khiển. Vui nhất là khi ta thấy một chiếc
thuyền bị đuổi lại và bị các thuyền khác bỏ xa. Thôi thì tiếng kêu gào, lời
chế nhạo, sự xấu hổ làm kích thích bọn trai bạn; bọn này bỏ lối chèo lúc
trước, nghiến răng, mắm môi, giậm chân xuống sàn thuyền, thỉnh thoảng lại
cổ vũ nhau, gập cong lưng, cúi mình có khi đầu chạm bàn tay cầm mái
chèo; thu toàn lực, họ... (arranquent) vội vàng đến nỗi người như sút đi chỉ
còn lại một nửa, đầu mái chèo chỉ chạm sơ xuống nước, thuyền bay hơn là
trôi đến gần những người khác rồi (?), họ đứng thẳng người lên, không bơi
dữ dội như thế nữa, thở một chút đề phòng lúc gần đến đích đã chọn họ còn
hơi dấn lên trước nhất. Mà khi đã trông thấy, nhận thấy đích từ đằng xa rồi,
thì hình như ngủ say sực tỉnh, họ đứng thẳng mắt trông đích, tay cầm chèo
họ đặt tất cả hy vọng vào hai cánh tay họ làm rung chuyển mái chèo, thiếu
chút nữa thì chèo gẫy; chân tay rã rời, đấu nghẹo đi, cằm tựa lên một bên
vai; giá mái chèo không làm bằng một thứ gỗ mềm và sai khiến được thì
nhiều chiếc đã gẫy rồi. Thuyền nào về đích đầu tiên, được thưởng và được
hoan hô vang trời.
Đức vua còn đến quán dịch có hai tầng này với các triều thần mỗi khi
nước lụt xem nước lên biến những cánh đồng rộng thành bể cả tai hại đến
thế nào, ngài cho là một sự vui thích dị kỳ khi đứng trên lầu các này xem
bao nhiêu dân đã sống bì bõm trong đồng nước, dùng bao nhiêu thuyền để
cái để câu cá cái để vớt đồ, cãi nhau, đánh nhau; xem các trò vui bơi chải
và tất cả các quang cảnh vừa vui vừa thảm do nạn nước gây ra.
Thủy quân
Đức vua có hai nghìn chiến thuyền không kể vô số những thuyền con
nữa. Tuy vậy thủy quân của ngài cũng không được bằng các hạm đội tàu
bên Âu châu về súng ống, quân lực và không bao giờ ngài bảo giữ một số
tàu thuyền nhiều như thế đâu. Ngài chỉ cầm chừng vài trăm chiếc galères và
