lạng vàng và năm trăm lạng bạc. Tổng cộng năm vạn ba nghìn đồng tiên ta,
người cáo giác còn được phẩm hàm nữa.
Thỉnh thoảng lại có tục kiểm điểm lại số thanh niên từng tỉnh và khắp
trong xứ, những kẻ nào không nghề và không có chút danh vị, đủ mười tám
tuổi thì phải tuyển vào đạo lính phòng vệ vua, hoặc lên tòng chinh ngoài
biên ải. Ai đút tiền để lẩn trốn sẽ bị phạt nặng, kẻ tùng đảng cũng thế; cổ
đem cùm, chân tay xiềng xích, họ bị giải đến trước mặt chúa và sẽ bị tuyên
án chết chém. Nhưng vì dân sự không muốn thấy máu chảy nên bà con
người bị tội vận động cho thân nhân mình xử giảo thôi, vì họ cho rằng chết
thắt cổ không nhục nhã bằng chết chém.
Những lễ cử khi các vua Đàng Ngoài đăng quang
Trước khi nói đến lễ đăng quang của các vua xứ Đàng Ngoài và những
nghi tiết phụ thuộc vào đấy, ta cũng phải nói một tiếng về cách ngài ra khỏi
cung điện để nhàn du. Ngài ngự trên một chiếc kiệu lộng lẫy có tám người
khiêng, thần dân được tỏ tường chiêm ngưỡng long nhan; các đình thần và
quan chức đi bộ hộ giá khi cuộc du hành ở ngay trong đô thị; nếu long giá
đi xa, thì vua ngự voi và các quan cưỡi ngựa đi theo. Khi hoàng thái hậu
hoặc hoàng hậu ngự du, thì các ngài ngồi kiệu có buông mành, ở trong nhìn
ra thì được, ở ngoài nhìn vào thì khó; kiệu trang hoàng rất đẹp cả trong lẫn
ngoài; các bà mệnh phụ và thể nữ đi bộ theo hầu.
Các vương thân và đại thẫn có lệ ăn lễ sinh nhật mình bằng tiệc tùng, hội
hè, chèo hát, đốt pháo bông và các quyến thuộc bằng hữu đều đến dự cả.
Năm 1645, hoàng thái tử có mở yến tiệc ở trong cung vào ngày sinh nhật
ngài và đức vua có ban cho hai nghìn lạng vàng, năm nghìn lạng bạc (tính
sang tiền ta là tám mươi hai vạn đồng) để cuộc vui được rực rỡ. Vào những
dịp này các ngài hay bố thí cho kẻ nghèo.
Khi đức vua thăng hà, thì đình thần tôn ông hoàng nào được vua chọn và
nói cho biết, lên ngôi. Hôm tam nhật, chúa Trịnh cùng các võ quan, nội các
viện, các quan đô tổng binh, thừa chính sứ đến tư thất tân vương, dâng áo
