chức nào hết. Nó cũng chẳng bị một điều lệnh nào bó buộc. Nó không đồng
nhất với cái gì. Nó chỉ là nó, nó phụng sự cái đẹp. Thậm chí nó cũng chẳng
phụ thuộc vào nhà xuất bản, ông tổng biên tập, chị biên tập viên. Khổng Tử
nói mấy ngàn năm rồi đấy; sự việc ở đời ngổn ngang, xếp sắp lại cho nó
một hình thức văn, chỉ có bậc thánh triết mới làm được! Nhà văn dẫu loại
xoàng cũng có cái kiêu hãnh của bậc chí thánh, của người sáng tạo; loại
người chỉ có thể mời được, không dụ được, không bỏ được, không khinh
được. Riêng Lân, Lân còn sướng hơn đồng nghiệp là Lân không vị cả đồng
tiền. Lân không cần tiền. Không phải vì Lân giàu có, thừa thãi. Mà là vì
Lân sống kham khổ, tằn tiện quen rồi. Ngày hai bữa cơm rau, năm hai bộ
quẩn áo, với vài mét vuông để ở và làm việc, thế là đủ! Do đó thích thì Lân
viết, mà chán thì Lân gác bút. Sướng nữa là cái nghề này nó sòng phẳng
lắm. Đó, chuyện đời nó bánh đúc bày sàng, xếp sắp lại thành bài văn là cái
tài của anh. Tài cao thì có tác phẩm hay, xuất bản được nhiều, nhuận bút
lớn. Lộn sòng, cơ hội, thấy người ta ăn khoai cũng vác mai đi đào, thì cũng
ba bẩy hăm mốt ngày là lộ toẹt. Cũng như tình yêu, cái dốt cái giả trong
nghề này, không giấu được.
Tất nhiên, nhuận bút bây giờ chẳng đáng là bao. Cuốn tiểu thuyết dày
ba trăm trang, in một nghìn bản, đắt khách bán hết, nhà xuất bản cũng chỉ
trả cho tác giả già nửa triệu bạc. Già nửa triệu bạc là năm mươi đôla, chưa
đủ bữa ăn kiểu Triều Tiên của Nội. Chất xám, sự sáng tạo như vậy được trả
quá rẻ mạt. Nhưng như thế lại có cái hay là yên ổn phần lương tâm. Rằng
mình hưởng ít hơn cái phần mình làm ra, mình chẳng ăn lẹm phần của ai
hết. Cổ nhân có cầu: Bang hữu đạo bần thả tiện xỉ dã. Có nghĩa là: nước có
đạo mà nghèo và hèn là điểm xỉ nhục. Như vậy, hiểu theo lối phản chứng
thì lúc này đây, phú quý là điều xấu xa.
Lân suy nghĩ cổ giả như thế đấy. Biết làm sao được! Bởi vì, suy cho
cùng nghề văn là nghề rất cổ. Xưa nay vẫn là vậy thôi, nhà văn là cái anh
dù có giao du đây đó, bặt thiệp từng trải, cuối cùng cũng là cái kẻ ru rú ở xó
nhà, chìm trong cõi tâm linh trong suốt và mây mù của bản thể mình, cái
