những súng ống cũ kỹ, tất cả những cái đó mà dốc đổ lên mặt cát làm ta
nghĩ đến những thứ bọt bèo sau một cuộc đắm tàu.
Tức thì người nô lệ, câm lặng, cho cành khô vào trong bếp lò, nhen lên
ngọn lửa, cho nước vào ấm, phồng mang trợn mắt như một cháu gái nhỏ
trước cái việc cỏn con ấy, sự gắng sức của anh ta tưởng chừng có thể làm
lốc rễ một cây bách hương. Anh ta bình lặng. Anh ta cuốn hút vào trong cái
trò chơi gồm có: pha chè, chăm sóc lạc đà, ăn. Dưới ánh nắng nóng bỏng
của ban ngày, đi đến tận đêm, và dưới cái băng giá của những vì sao trần
trụi, mong cái nóng bỏng của ngày. Thật hạnh phúc những xứ sở ở phương
Bắc mà thời tiết cấu thành, mùa hạ, một giai thoại về tuyết, mùa đông, một
giai thoại về nóng, thật buồn bã các vùng chí tuyến, trong lò ngột ngạt
chẳng có gì đổi thay nhiều lắm, nhưng cũng thật hạnh phúc vùng cát Sahara
mà ngày thì chênh con người về ước vọng này, đêm lại chênh sang ước
vọng khác.
Đôi khi người nô lệ da đen, ngồi trước cửa lều, tận hưởng vị gió đêm.
Trong tấm thân nặng nề của kẻ bị giam cầm, kỷ niệm không còn trồi lên
nữa. Mang máng nhớ chăng giờ mình bị bắt cóc, mình bị đòn, mình bị quát
tháo, nhớ chăng những cánh tay đàn ông đã quật ngã mình đêm trước. Từ
giờ ấy, anh ta đi sâu trong một giấc ngủ kỳ lạ, giống như một người mù, bị
tước mất các dòng sông lặng lẽ ở Sénégal hay những thị trấn trắng vùng
Nam Maroc, như một người điếc, bị tước đoạt mất những giọng nói thân
thương. Người da den này, anh ta không đau khổ, anh ta tàn phế. Bỗng một
hôm rơi vào chu trình cuộc đời của những người sống lưu động, bị buộc
chặt vào những cuộc di cư của họ, suốt đời gắn vào những đường ngoằn
ngoèo họ vẽ trên sa mạc, từ ấy trở đi, nào họ còn giữ được gì là chung với
một quá khứ, một mái nhà, với một người vợ và những đứa con, những con
người đó đối với anh ta cũng là chết như những người đã chết?
Những người đã sống rất lâu, một mối tình vĩ đại, bỗng nhiên bị tước
đoạt mất tình yêu đó, đôi khi thấy mệt mỏi về sự cô đơn cao quý của họ. Họ
xuềnh xoàng hơn bước gần tới cuộc đời, và làm hạnh phúc của mình bằng
một mối tình bé nhỏ. Họ cảm thấy nhẹ người được từ bỏ, được phục dịch,
