238
XỨ ĐÀNG TRONG
một vị trí mới đòi hỏi phải có những điều chỉnh để có thể thích
nghi được với nhưng hoàn cảnh mới trước đây không có và do
chính sự phát triển của mình tạo ra: sự mở rộng vượt bậc về
mặt lãnh thổ, sự thay đổi thế cân bằng trong cán cân thu nhập
từ ngoại thương sang nông nghiệp và sự mất cân đối về mặt
chính trị cùng với các mưu đồ của các phe phái tại triều đình,
tất cả đều đã nảy sinh từ tính chất của tổ chức nhà nước của
họ Nguyễn. Những căng thẳng và thay đổi này, tất cả đều đòi
hỏi những giải đáp mới về mặt quản lý, điều mà họ Nguyễn đã
không làm nổi. Chúng ta không bao giờ có thể biết được là liệu
họ Nguyễn sẽ có thể tìm ra được những giải đáp thích đáng kịp
thời hay không, bởi vì phong trào Tây Sơn đã nổ ra vào đúng
thời điểm này.
Trước đó cũng đã có những cuộc nổi dậy diễn ra ở Đàng
Trong nhưng đó chưa phải là những đe dọa nghiêm trọng.
Điều gì đã làm cho Tây Sơn mạnh như vậy? Từ đâu mà phong
trào Tây Sơn đã có được sức mạnh, khả năng và ý chí giúp đẩy
mạnh phong trào tới một thành quả mà trước đó không ai có
thể tưởng tượng ra? Trước hết, và đặc biệt trong những năm
đầu, phong trào đã tranh thủ được mối quan hệ chặt chẽ của
các dân tộc cao nguyên. Trong khi chính họ Nguyễn, vào những
ngày đầu, đã giành được lợi điểm từ các quan hệ với các dân địa
phương và qua việc tiếp nhận và thích nghi các yếu tố văn hóa
của họ, thì trớ trêu thay, chính những diễn biến này lại cũng
góp phần tạo ra kẻ thù có sức gần như tiêu diệt họ. Điều khởi
đầu đã làm cho họ Nguyễn mạnh như vậy thì giờ đây lại làm
cho phong trào Tây Sơn không đánh bại được. Động lực này đã
đem lại cho Tây Sơn một nghị lực to lớn khiến không ai có thể
chống cự lại nổi phong trào dưới sự lãnh đạo của Nguyễn Huệ,
cả họ Nguyễn, cả họ Trịnh, cả người Xiêm, và cả người Hoa.
www.hocthuatphuongdong.vn
