PHỤ LỤC
259
Đại Nam chính biên liệt truyện sơ tập đã tóm tắt một câu
truyện tương tợ: “Tổ tiên bốn đời của họ đã bị quân của ta bắt
trong những năm Thịnh Đức”
1
, nhưng không nói người này
là thường dân hay binh sĩ và cũng không nói quân của chúa
Nguyễn có bắt các thường dân khác hay không. Tuy nhiên, Tây
Sơn thuật lược lại khẳng định rõ ràng rằng: “Trong những năm
Dương Đức, quân ta chiếm bảy huyện phía bắc và chuyển dân
(từ đó vào phía nam). Tổ tiên của anh em Tây Sơn là một trong
số này”
2
. Chỉ khi đề cập đến cái chết của Nguyễn Huệ, Thực lục
chính biên mới nhìn nhận:
“Tổ tiên của ông là người huyện Hưng Nguyên, Nghệ An. Sau
khi tấn công và chiếm bảy huyện của nghệ An, hoàng đế Thái
Tông (chúa Hiền, 1648-1687) đã chuyển dân ở đó về Quy Nhơn”
3
.
Chúng ta có lý để khẳng định rằng họ Nguyễn đã muốn
khuyến khích, nếu không nói là ép buộc, việc di dân khỏi vùng
đất họ chỉ kiểm soát tạm thời.
1 Đại Nam chính biên liệt truyện sơ tập, Keio Institute of Linguistic Studies, Mita, Siba, Minato-ku,
Tokyo, 1962, quyển 30, trg. 1.
2 Năm Dương Đức có thể là Thịnh Đức, Tây Sơn thuật lược, Phủ quốc vụ khanh đặc trách văn hóa, Sài
Gòn, 1971, trg. 1.
3 Thực lục chính biên, The Oriental Institute Keio University, Mita, Siba, Minato-ku, Tokyo, 1963, quyển
6, trg. 384.
www.hocthuatphuongdong.vn
