P H Ụ L Ụ C 3 :
MÂU THUẪN GIỮA
NGƯỜI HÀ LAN VÀ HỌ NGUYỄN
M
ặc dù Hà Lan là nước phương Tây duy nhất đánh nhau với
người Việt Nam vào thời kỳ trước thế kỷ 19, nhưng các
cuộc đụng độ quân sự đích thực giữa họ Trịnh, họ Nguyễn và
công ty Đông Ấn Hà Lan (Verenigde Oostindische Compagnie,
VOC) trong các thập niên 1640 và 1650 vẫn chưa rõ ràng. Có
nhiều trình thuật khác nhau về gần như mọi khía cạnh. Với sự
giúp đỡ đại lượng của Giáo sư Anthony Reid, trình thuật dưới
đây là một cố gắng nhìn lại tình hình.
Chúng ta bắt đầu với một bức thư chúa Trịnh gửi toàn quyền
VOC (bức thư, do người Nhật dịch, gọi ông này là Sessche Quan
Kichio) tại Batavia, vào năm 1637. Bức thư này xem ra không
được các nhà nghiên cứu quan tâm đúng mức. Đây là đoạn
chính của bức thư:
“Một số thú vật mang hình người (chỉ họ Nguyễn) đã thiết lập
một nước ly khai ở biên giới phía nam của chúng tôi và đang dựa
vào vị trí phòng thủ vững chắc để chống lại triều đình (của nhà
www.hocthuatphuongdong.vn
