266
XỨ ĐÀNG TRONG
đã bị phá hủy và 700-800 người Quinam bị giết, theo phía Hà
Lan cho biết, nhưng Tiền biên không nói tiếng nào về tổn thất
của Quinam.
Những người Hà Lan sống sót đã chỉ trích nặng nề viên chỉ
huy của họ là đã không lường trước được cuộc tấn công của
kẻ địch. Trong cả hai trận chiến, các cuộc tấn công bất ngờ của
họ Nguyễn đã đặt người Hà Lan vào thế thủ ngay từ giây phút
đầu. Theo Tiền biên, họ Nguyễn đã chuẩn bị kỹ lưỡng vì đã nhận
được báo cáo từ một đội đặc biệt gọi là tuần hải
1
. Thêm vào đó,
họ còn có các trạm gác dọc bờ biển
2
.
Sự cấu kết giữa họ Trịnh và người Hà Lan cho thấy là họ
Trịnh, vào năm 1637, đã nhìn nhận là đánh họ Nguyễn trên đất
của họ không dễ dàng gì. Người Hà Lan, vào năm 1643, tin là
họ Trịnh chỉ nhỉnh hơn kẻ thù của họ ở phía nam một chút và
kết luận vào cuối năm 1644 rằng “vua Đàng Ngoài đã chán ngấy
chiến tranh (chống lại Đàng Trong)”. Do đó, thập niên 1640 đã
là một khúc quanh về lực lượng quân sự và có lẽ cả kinh tế của
họ Nguyễn.
1 Tiền biên, quyển 3, trg. 48.
2 Về chi tiết, xem chương 2
www.hocthuatphuongdong.vn
