P H Ụ L Ụ C 4
KẼM VÀ BẠC
SỬ DỤNG Ở ĐÀNG TRONG
KẼM
Vào năm 1746, một người Hoa tên là Hoàng đã thuyết phục
được Nguyễn Phúc Khoát đúc tiền: Nguồn tư liệu của Việt Nam
nói là tiền đúc được làm bằng “chì trắng”, do người Bồ Đào Nha
chở từ Macao đến
1
. Tuy nhiên, nguồn tư liệu phương Tây thì lại
cho rằng kim khí được sử dụng là kẽm
2
.
Chúng ta biết là các thương gia Tây phương mang theo một
số lượng lớn chì, và vào thế kỷ 17 và 18, chì “cũng có giá bằng
tiền”. Tuy nhiên, cũng đúng là kẽm đã được sản xuất một cách
rộng rãi tại Trung Hoa từ thế kỷ 17
3
. Nhiều nhà nghiên cứu
1 Phủ biên, quyển 4, trg.21b, 222b; Tiền biên, quyển 10, trg. 140.
2 Poivre, Journal de voyage du vaisseau de la compagnie le Machault à la Conchinchine, do H.
Cordier in lại trong Revue de l’Extrême-Orient, tập 3, 1885, trg. 430; Kirsop: some Accounts of
Cochinchina”, trong A. Dalrymple, Oliental Repcrtory, Lon don, 1808, quyển 1. trg. 245.
3 Schroeder,
Annam etudes numismatiques, trg.493. Needham: “Dưới tên gọi tutenague (do tutuya
nhưng được ghi bằng trăm cách khác nhau), kẽm là một mặt hàng xuất khâu quan trọng từ Trung Hoa
sang châu Âu từ khoảng 1605”. Xem Joseph Needham, Sciene and civilisation in China, q. 5, Phần II,
Cambridge University Press trg. 212.
www.hocthuatphuongdong.vn
