như không giống với những công phu tập ấu trĩ khác và trong giới
luật này không có sự bắt chước rập khuôn, cũng không có một cố
gắng nhằm thu đạt kết quả nào. Quan sát tất cả mọi vận hành của
tư tưởng và của dục vọng, quan sát sự thèm khát những cảm giác
mới, quan sát tiến trình sự đồng nhất – quan sát và thấu hiểu tất cả
những điều đó khiến tự nhiên phát sinh một giới luật cởi mở và tự
do. Với giới luật của trí huệ này, một nhận thức đặc biệt tức thời và
trực tiếp, tức là trạng thái chú tâm trọn vẹn, sẽ phát sinh. Chính
trạng thái chú tâm này chứa đựng đức hạnh, cái đức hạnh duy nhất
và đích thực. Chứ cái thứ luân lý xã hội cái thức đức tính trước phát
triển bằng chống kháng, bằng thái độ đạo mạo rập khuôn theo đạo
đức của một xã hội, tất cả mọi điều đó đều không phải là đức hạnh.
Có đức hạnh là thấu hiểu mọi cơ cấu xã hội mà con người đã tạo
dựng quanh mình và thấu hiểu cái gọi là hy sinh mà người ta tưởng
tượng mình thực hiện được trong những cuộc đồng nhất và cưỡng
bách. Trạng thái chú tâm được phát sinh do sự thấu hiểu này và chỉ
trong chú tâm mới có đức hạnh.
Cần thiết phải có một tâm thức đức hạnh, nhưng khi ta bằng lòng ép
mình theo một khuôn mẫu xã hội và tôn giáo, của một xã hội nào đó
dù là cộng sản hay tư bản, thì không có tự do. Tuy nhiên, không
khác chi đức tính nhẫn nhục, ta không thể đào luyện được đức
hạnh. Ta không thể đào luyện được đức hạnh cũng như không thể
đào luyện được tình thương. Nhưng ở đâu có sự chú tâm trọn vẹn
thì ở đó có đức hạnh và tình thương. Chú tâm trọn vẹn khiến sinh
tịch lặng hoàn toàn, không những ở mức độ ý thức mà cả ở mực độ
vô thức nữa. Ý thức và vô thức, thực ra vô nghĩa và nhận thức được
sự vô nghĩa của chúng là giải thoát tâm thức khỏi quá khứ cũng như
hiện tại. Đặt trọn vẹn chú tâm vào hiện tại là làm phát sinh sự tịch
lặng, trong đó tâm thức không cần sống kinh nghiệm, vì nó không
còn cần sống như thế nữa. Như thế, mọi kinh nghiệm đều chấm dứt.
Tâm thái tỉnh thức trọn vẹn chính là một ánh sáng tự tại. Trong sự
tịch lặng này có hòa bình. Không phải là thứ hòa bình của các nhà
chính trị, cũng không phải thứ hòa bình giữa hai cuộc chiến tranh,
đó là thứ hòa bình không do những phản ứng sinh khởi. Và khi cái
tâm thái ấy tình hình tịnh định, ta có thể từ đó mà hành động. Sự
hoạt động của tâm thái tịnh định hoàn toàn khác hẳn với hành vi vị
