những phản ứng cấp thời. Ta muốn lãng quên đi các nỗi khó khăn
của ta, dẹp nó qua một bên để bắt sang việc khác. Chỉ khi vấn đề
đụng chạm ta một cách mật thiết, chẳng hạn như lúc xảy ra một cái
chết nào đó hay việc hết nhẵn tiền bạc, hay chỉ khi chồng hoặc vợ
bỏ lìa xa lánh mình – chỉ bấy giờ thì vấn đề mới trở thành cơn khủng
hoảng. Nhưng ta không hề để cho một khủng hoảng đích thực nào
phát sinh được trong đời ta, ta luôn luôn né tránh dẹp bỏ nó bằng
những sự giải thích, bằng những danh từ, bằng bao phương thức di
biệt để thúc thủ tự vệ.
Chúng ta đã biết thế nào là một vấn đề chứ. Đó là một sự thể mà ta
không thâm nhập tận cùng, đến chốn đến nơi. Chưa hiểu được trọn
vẹn, tức là sự thể ấy không được tháo gỡ, nó cứ trở đi trở lại mãi
mãi và mãi mãi. Muốn hiểu được nó, ta phải cần hiểu được những
mâu thuẫn – những mâu thuẫn cực độ, cũng như các mâu thuẫn
thường ngày – của bản thể ta: ta nghĩ một đằng và ta làm đi một
ngả, ta nói một điều này mà tâm cảm của ta lại khác hẳn đi. Có cái
xung đột xảy ra giữa kính trọng và khinh bỉ, giữa tính lỗ mãng và sự
lễ độ. Một đằng khi tâm ý hung hăng, ngạo nghễ, mà đằng khác thì
lại ra trò khiêm cung. Các ngài hẳn biết vô số những mâu thuẫn của
ta, những mâu thuẫn hữu thức hay tiềm tàng, vậy thì chúng phát
sinh như thế nào?
…Xin các ngài, như tôi vẫn hay nói xin các ngài đừng nghe người
này thôi, mà các ngài hãy nghe cả tâm niệm của chính các ngài nữa;
các ngài hãy quan sát sự vận dụng tác hàng các phản ứng của các
ngài, các ngài hãy ý thức các ứng đáp của các ngài khi một câu hỏi
vừa đặt ra, để các ngài tự hiểu biết chính mình cho chín chắn hơn
nữa.
Thế thường, mỗi khi gặp vấn đề, ta muốn biết cách thức gì để giải
quyết chúng, cách gì để đối phó chúng, làm sao thắng ngự chúng
làm sao rứt bỏ chúng, hay cách gì để giải quyết chúng. Tôi không hề
lưu tâm mảy may gì với tất cả những thứ ấy. Đây tôi chỉ muốn biết
do đâu mà các vấn đề xuất hiện, vì nếu tôi tìm thấy được gốc rễ của
chỉ nội một vấn đề thôi, hiểu được rõ rệt căn nguyên của nó theo
đuổi nó chí tận chỗ tột cùng của nó, thì tôi tất hiểu rõ được cả thảy
