tâm thái này – tâm thức chú ý mà không phản ứng – ta mới có thể
hoàn tất mọi công việc thường nhật.
Phần đông người đời cứ tưởng nghĩ về mình mãi từ sáng đến chiều
mà họ vận chuyển trong cái khung của hành vi vị ngã. Tất cả mọi
hành vi loại này đều là phản ứng, tất nhiên khiến sinh xung đột và
bại hoại. Có thể nào không vận chuyển trong khung sườn ấy mà vẫn
sống trong cuộc đời, không phải ẩn náu trong hang sâu hoặc trú ngụ
một nơi nào khác? Có thể xử sự như là một con người trọn vẹn, mà
vẫn sống trong một tâm thái trống không (nếu tôi có thể dùng danh
từ này không gây ngộ nhận)? Có thể nào ta vẫn làm việc, vẫn vẽ,
vẫn làm thơ, vẫn nói năng mà luôn luôn trong nội tâm có một khoảng
trống? Từ cái trống rỗng ấy ta có thể nào làm việc được không? Bởi
vì khi trong nội tâm ta có khoảng trống rỗng đó, thì hành động không
còn sinh mâu thuẫn nữa.
Tôi thiết tưởng thấy được sự kiện đó là điều tối ư quan trọng. Chính
mỗi người phải tự mình nhìn thấy sự kiện đó, bởi vì không ai có thể
dạy bảo cũng như giải thích sự kiện đó. Muốn khám phá sự kiện đó,
trước hết ta phải thấu hiểu cái cách thế dấy sinh xung đột của mọi
hành vi vị ngã đó và ta phải tự hỏi xem ta có thể nào bằng lòng với
hành động như thế không. Ta có thể thỏa mãn với hành động đó
trong nhất thời, nhưng khi ta thấy trong tất cả mọi hành động loại
này, xung đột là điều không thể tránh được, rồi bấy giờ ta tự hỏi có
chăng một hành động hoàn toàn khác biệt không sinh xung đột và
tất nhiên ta nhận thấy hành động như thế quả có thực.
Bây giờ thì câu hỏi được nêu ra như thế này: tại sao chúng ta luôn
luôn tìm kiếm sự thỏa mãn? Trong những mối giao tiếp của ta, trong
tất cả mọi công việc ta làm, ta luôn luôn muốn thành tựu một điều gì,
muốn tìm thấy một niềm khoái lạc trường tồn. Điều mà ta gọi là bất
mãn chỉ phát sinh khi niềm khoái lạc này thiếu mất nơi ta và sự bất
mãn đó khiến sinh cả một chuỗi dài phản ứng mới khác.
Tôi thiết tưởng một người thật đứng đắn và thấy hết mọi điều đó –
thấy cái cách thế con người đã sống trong hàng nghìn vạn năm
trong đau khổ và trong điên đảo tình hình – tất phải tự mình khám
phá xem mình có thể nào sống, hoạt động mà không bị nhiễm độc
