lạc, cứ tự kích thích bằng những hình ảnh, bằng những tưởng
tượng, bằng những tư tưởng, tâm thức ấy rất tổn hại. Nhưng "cái
kia" thì lại hoàn toàn khác hẳn: Ý nghĩa của cái ấy, không có tư
tưởng xen vào, nên vốn khác hẳn. Cũng tương tự như thế, ta không
thể tư tưởng về tình thương. Ngài có thể tưởng nghĩ đến một kiểu
mẫu tình thương mà ký ức đã ghi chép được hay tưởng nghĩ đến
những gì người ta đã nói với ngài về tình thương: họ nói tình thương
tốt hoặc xấu, thiêng liêng hoặc phàm tục, vân vân. Nhưng các tư
tưởng ấy không phải là tình thương. Tình thương không phải thuộc
Cơ đốc giáo, Ấn Độ giáo, không phải đông tây chi cả, tình thương
không phải của ngài, không phải của tôi. Chỉ khi nào ngài đã chặt
đứt hết mọi ý niệm về quốc tịch, về chủng tộc, về tôn giáo của ngài
cũng như về mọi ý niệm khác, ngài mới biết được tình thương là gì.
Các ngài thấy không, sáng nay tôi nói về sự chết để các ngài có thể
thấu hiểu toàn bộ sào huyệt của nó – không phải là các ngài thấu
hiểu nó khi các ngài đang ngồi đây trong căn lều này, mà thấu hiểu
nó trong suốt cả toàn bộ cuộc sống của các ngài – để do đó các ngài
thoát ly khỏi đau khổ, thoát khỏi sợ hãi và thật sự nhận biết được ý
nghĩa của sự chết. Nếu từ bây giờ và trong những ngày kế tiếp mà
tâm trí các ngài không trở nên hoàn toàn sáng suốt, vô tư vô nhiễm,
chú tâm sâu sắc, thì nghe lời tôi nói cầm bằng như vô ích hoàn toàn.
Nhưng nếu các ngài sáng suốt, chú tâm sâu sắc, ý thức tư tưởng và
tình cảm của mình, nếu các ngài không lo diễn giải những điều tôi
nói mà các ngài đang thực sự quan sát chính các ngài qua những
mô tả và khám phá về vấn đề này thì khi rời căn lều này các ngài sẽ
sống, các ngài sẽ sống không những tưng bừng mà cả với sự chết
và tình thương nữa.
28/7/1964
2/8/1964
