trưởng giả. Ta thấy rằng vì tâm thức ấy thiển cận nên nó cứ tìm kiếm
hoài cái gọi là "ý nghĩa của cuộc sống" và do đó, phóng ra một hình
ảnh khiến nó thích thú và lợi lạc. Để rồi sau đó, nó rập khuôn theo
hình ảnh ấy, và tiến trình này tạo cho nó một mục đích, kích thích
nó, khiến nó cảm tưởng đã hoàn thành viên mãn.
Chúng ta cũng phải thấu hiểu hết sức minh bạch điều mà ta gọi là
kinh-nghiệm-đã-sống. Vì sống một đời sống quá thiển cận, nên ta
luôn luôn tìm kiếm những cảm giác sâu rộng hơn, chính vì điều đó,
nên nhiều người mới đến nhà thờ, mới thầu mescaline, mới dùng
thuốc LSD-25, át xít lysurgique hay các chất ma túy khác để tự gây
hứng, tự kích thích, tạo những cảm giác mới lạ. Họ cũng tìm sống
những kinh nghiệm mới lạ bằng nghệ thuật, bằng âm nhạc, bằng
những hình thức biểu hiện mới lạ hơn, tươi nhuận hơn.
Thế nên, một tâm thức muốn ngự vào trong những chiều sâu thăm
thẳm – ngự trong ấy, chứ không phải tạo ra trạng thái ấy – phải thấu
hiểu mọi điều đó. Thấu hiểu là không những phải lĩnh hội bằng trí
thức mà một sự cảm thông trên bình diện ngôn từ mà đúng hơn là
phải nhất tề nhìn thấy chân lý của một vấn đề nào đó. Sự nhận thức
tức thời đó chính là sự thấu hiểu. Ta có thể biện bác, thảo luận
không ngừng về những ý kiến, nhưng điều đó không làm phát sinh
sự thấu hiểu. Điều cần yếu là sự mẫn cảm, là nhận thức sâu sắc, là
sự do dự lần mò trong bước đi, như thế khiến cho tâm thức có khả
năng lĩnh hội mau lẹ.
Bản chất của một kinh-nghiệm-đã-sống như thế nào? Cả thảy chúng
ta đều muốn sống với những nhận thức mới, phải thế không? Chúng
ta mệt mỏi chán ngán với những nhận thức mà chúng ta đã biết quá
lâu rồi, những nhận thức đã gây đau khổ và phiền não. Cái thói quen
máy móc buồn tẻ trong công ăn việc làm, trong những nghi lễ tôn
giáo, trong những nghi thức sùng thượng nhà nước… ta đã chán
ngắt, đã mệt mỏi, đã kiệt quệ với các thứ ấy rồi, bấy giờ ta bèn tìm
kiếm nhận thức đời sống trong những đường hướng mới khác, trên
những bình diện mới khác. Nhưng, thực ra, chỉ có cái tâm thức
không tích trữ kinh nghiệm, chỉ duy có tâm thức ấy mới sống ở từng
đáy thăm thẳm.
