Tất cả mọi kinh-nghiệm-đã-sống đều là kết quả của một sự khích
động và của một phản ứng để đáp lại. Phản ứng này của tâm thức
có thể tương ứng hoặc không, tùy thuộc vào hậu trường vào trạng
thái qui định của tâm thức. Nói cách khác, chúng ta đã nương vào
hậu trường, vào trạng thái qui định đặc biệt của chúng ta, để đáp
ứng lại những khích động. Các ứng-đáp-phản-ứng này là kinh
nghiệm, ta tác động chẳng khác nào như một cái vợt trong đó mỗi
kinh nghiệm đều lưu lại một mớ cặn bã. Cặn bã này là ký ức, và
chính bằng ký ức này ta giáp mặt với kinh nghiệm kế tiếp sau đó.
Kinh nghiệm kế sau này, dù có rộng lớn, có sâu sắc, có trọn vẹn thế
nào đi nữa, vẫn lưu lại nơi ta một cặn bã mới – hay ký ức – và do đó
cứ tăng cường cái trạng thái qui định của ta.
Xin các ngài… đây không phải là một ý kiến và cũng không phải là
để các ngài tin tưởng vào điều tôi nói. Nếu các ngài tự quán sát
mình, các ngài sẽ thấy sự thể phát sinh y như vậy. Người nói đây
đang miêu tả về sự việc tích trữ kinh nghiệm đã sống và các ngài
đang quan sát tiến trình đó chính ngay trong tâm các ngài. Vậy
không vì phải tin tưởng cả và tôi không đang tìm cách mê hoặc các
ngài bằng danh từ.
Như thế, tất cả mọi kinh nghiệm, bất cứ kinh nghiệm nào, đều lưu lại
cặn bã, cặn bã trở thành quá khứ, quá khứ là ký ức trong đó chúng
ta sống. Cặn bã này chính là cái "ta", chính là cơ cấu của mọi hành
vi vị ngã. Vì nhận thấy cái bản chất giới hạn tù ngục này của hành vi
vị ngã, nên chúng ta tìm kiếm thêm vô số cảm giác rộng lớn hơn,
hoặc ta mong người khác chỉ bảo ta cách thế chọc thủng sự giới
hạn tù ngục đó hầu tìm thấy sự siêu thoát. Nhưng tất cả mọi công
cuộc tìm kiếm loại này vẫn còn nằm trong khuôn khổ của những
hành vi tích trữ và chỉ làm gia tăng thêm cái số đang được tồn trữ,
gia tăng số cặn bã kinh nghiệm, dù cặn bã của một phút, của một
ngày hay của những hai triệu năm rồi cũng thế.
Phải nhận thấy sự kiện đó thật rõ ràng. Phải ý thức sự kiện đó như
ta ý thức sự đói bụng. Khi đói bụng, các ngài không cần ai bảo điều
đó với các ngài: chính các ngài tự kinh nghiệm lấy. Tương tự như
