của nó. Do sự thấu hiểu đó bèn xuất sinh một niềm an hòa mà ta
không thể tìm thấy bằng lần mò dọ dẫm.
Có một câu chuyện rất ngộ nghĩnh về việc một người đệ tử đến với
vị đạo sư. Vị đạo sư ngồi trong một vườn hoa xinh đẹp và người đệ
tử đến ngồi cận bên – không ngồi đối diện hẳn vì ngồi như thế bất
kính lắm. Thế là người đệ tử ngồi hơi dịch sang một bên, chân xếp
bằng và nhắm mắt lại. Vị đạo sư bèn hỏi: "Trò làm gì thế?". Mở mắt
ra người đệ tử nói: "Thưa thầy, con đang luyện tâm, cố chứng đạt
được cái tâm của Đức Phật" và nhắm mắt lại. Sau một lúc, vị đạo sư
lượm hai hòn đá và cọ xát chúng vào nhau gây ra nhiều tiếng động,
bấy giờ người đệ tử rơi từ trên cao xuống và hỏi: "Thưa thầy làm gì
đó?". Và vị đạo sư đáp: "Ta cọ hai viên đá này vào nhau để làm một
trong hai viên thành tấm gương". Người đệ tử nói: "Thưa thầy, chắc
chắn thầy không bao giờ thành tựu, dù thầy có cọ hai viên đá này
trong cả triệu năm đi nữa". Bấy giờ vị đạo sư mỉm cười trả lời: "Thì
cũng thế, trò ôi, dù trò có ngồi đây, như thế, hàng cả triệu năm trò
cũng không bao giờ đạt tới chỗ trò muốn đạt". Và đấy là việc cả thảy
chúng ta đều làm. Ta có những địa vị, cả thảy chúng ta đều muốn
đạt mục đích mà ta đang lần mò tiến tới, việc đó đòi hỏi nhiều cố
gắng, nhiều tranh đấu, nhiều giới luật. Tôi e rằng tất cả mọi điều đều
không thể làm mở cánh cửa được. Điều có thể làm mở cánh cửa là
phải thấu hiểu mà không cố gắng, phải nhìn ngắm một cách đơn
giản quan sát với thái độ trìu mến, thương yêu, nhưng ta không thể
thương yêu nếu ta không từ tốn nhẫn nhục, và sự nhẫn nhục từ tốn
chỉ có được khi ta không còn muốn chiếm hữu chi nữa cả, dù là
chiếm hữu những thần thánh cũng như chiếm hữu một người.
30/7/1964
