9.
Điều tôi định nói sáng nay có lẽ hơi lạ đối với nhiều người. Tôi thiết
tưởng một trong những việc quan trọng hơn hết chúng ta nên thực
hiện là làm sáng tỏ tâm thức, là trút bỏ trống rỗng hết mọi kinh
nghiệm và tư tưởng để cho tâm thức trở nên mới mẻ, tươi nhuận,
vô tư vô nhiễm, vì chỉ có tâm thức vô tư mới có thể khám phá trong
tự do sự thật được. Sự vô tư vô nhiễm này không phải là một trạng
thái kéo dài ra mãi. Trong đó, tâm thức không thu hoạch một kết quả
nào để làm nơi bám víu. Đó là một tâm thái, vì đã hoàn toàn tự do,
nên có thể tự đổi mới từng phút từng giây mà không cần cố gắng.
Và cái trạng thái vô tư vô nhiễm này, cái khả năng khám phá mới mẻ
này có một tầm thức quan trọng lớn lao trong những hiệu quả của
nó, vì thông thường ta sống rất thiển cận. Ta sống bằng những tri
thức và bằng tài liệu báo cáo và ta nghĩ rằng ta có tri thức là đủ rồi.
Nhưng không tham thiền thì đời sống chúng ta rất là rỗng tuếch.
Tham thiền, theo tôi không phải là chiêm ngưỡng, cũng không phải
là cầu nguyện. Để nằm trong một tâm thái tham thiền, hay đúng hơn
để có thể tham thiền một cách tự nhiên, dễ dàng, không cố gắng,
trước hết ta phải bắt đầu thấu hiểu những chất liệu đã tạo thành cái
tâm thức thiển cận thường nhật, cái tâm thức quá đỗi dễ dàng thỏa
mãn với những tri thức. Khi đã tích trữ tri thức và thu đạt được một
vài khả năng kỹ thuật khả dĩ cho phép ta chuyên biệt một ngành nào
đó và cho phép ta sống một cách tương đối thiển cận rồi, thì thông
thường ta bằng lòng sống trên mực độ đó, ngoài ra ta không thấu
hiểu được bất kỳ một vấn đề tâm lý nào đến với ta. Vậy, theo tôi,
điều tối ư quan trọng là xem xét cái tầm mức thiển cận của tâm thức
chúng ta và tự hỏi xem chúng ta có thể nào siêu xuất khỏi nó không.
Càng có nhiều tri thức và kiến thức thì ta càng hữu hiệu trong đời
sống hằng ngày, và hiển nhiên là cần thiết phải có các kiến thức, các
khả năng ấy bởi ta không thể dẹp bỏ kỹ thuật và khoa học để trở lui
về thời thượng cổ. Nếu thế thì hóa ra ta sẽ như những kẻ gọi là tu
hành, họ cố sức trở về với tập tục truyền thống hay làm sống lại
