sự điên rồ ấy chắc chắn là cái lợi tuyệt vời, là tặng phẩm của thần linh. Sự
thật là nữ tiên tri đền Delphi [b] và nữ tu sĩ đền Dodona lúc mất trí, điên rồ
đã hoàn thành nhiều việc ngoạn mục cho người dân Hy Lạp, cá nhân cũng
như tập thể, trái lại khi tỉnh táo, họ hoàn tất chút đỉnh hoặc chẳng hoàn tất tí
nào. Chúng ta sẽ nói thế nào về nữ tiên tri Sybil
vốn được thần linh truyền cảm tiên đoán nhiều điều, chỉ dẫn tinh tường cho
nhiều người, đưa họ vào đường đi thẳng tới tương lai? Làm vậy cũng sẽ
mất khá nhiều thời gian vì điểm đã hiển nhiên với mọi người. Nhưng đây là
chứng cớ đáng đưa ra để chúng ta suy ngẫm.
Xem 231d. Nhận định này đã khai triển trong diễn từ của Lysias, song chỉ
một nửa xuất hiện trong diễn từ đầu tiên của Socrates. Trong đó Socrates
cắt ngang trước khi khẳng định người không yêu thì đầu óc lành mạnh.
Triết giới và sử giới nhắc tên nhiều lần. Plutarque kể có lẫn bị bắt vì lên
cơn xuất thần nhập định. Hai giới còn xác định nữ tiên tri xuất hiện ở nhiều
nơi, sau đó hai giới nhân số lượng. Plutarque đặc biệt nói tới tảng đá Sybil
trong đền Delphi gần trụ sở hội đồng thành phố. Truyền thuyết muốn Sybil
thoạt đầu ngồi trên tảng đá sau khi được các Thi Thần nuôi dưỡng, từ giã
núi Helicon (1750m) mạn nam Hy Lạp trở về.
Thứ nhất, những người xưa kia san định ngôn ngữ chúng ta, thiết lập
danh từ, chính họ cũng không nghĩ điên rồ là cái đáng hổ thẹn hoặc đáng
chê trách; bằng không, họ đã không sử dụng từ ‘manikes’ [c] để chỉ chuyên
gia thượng thặng, người biết tương lai, vì thế đã đan kết điên rồ thành ‘tiên
tri’. Họ nghĩ thật tuyệt vời khi sự điên rồ là tặng phẩm thần linh ban cho
con người. Trái lại, ngày nay, thiếu ý thức về cái đẹp, không hiểu điểm
ngoạn mục đó nên nhét thêm chữ cái V vào và gọi là ‘mantikes’
. Cũng
như môn học tỉnh táo về tương lai sử dụng chim chóc và các ký hiệu khác,
thoạt tiên được gọi là ‘oiônoistikes’, vì sử dụng lý luận để đưa kiến thức
(nous) và thông tin (historia) vào tư tưởng (oiesis) con người; nhưng [d]
các diễn giả thời nay gọi là ‘oiônistikes’, dấu mũ trên chữ ‘ô’ đọc kéo dài.
Theo đó, tiên tri - mantikes - hoàn hảo và khả ái hơn tiên đoán theo ký hiệu
