choàng hoặc thứ gì khác của người ta, chắc chắn hai người sẽ không khai
sự thật. Người nhút nhát nhất định nói rằng người gan dạ kia một mình
không thể đánh mình, [c] còn người gan dạ thế nào cũng bác bỏ đối thủ mà
khai lúc ấy chỉ có hai người ở đó, rồi quay lại với cái cớ cũ rích: “Làm sao
người như tôi có thể đánh người như hắn?” Người khỏe dĩ nhiên sẽ không
thừa nhận mình nhát nhưng sẽ mau chóng bịa chuyện nói dối, và có thể vì
thế giúp đối thủ có cơ hội phủ nhận lần nữa. Thiếu gì trường hợp nói năng
khôn khéo núp bóng dưới hình thức tương tự. Phải không, Phaedrus?
Phaedrus. Dĩ nhiên.
Socrates. Chà! Tisias, hay bất kỳ ai với bất kỳ danh xưng nào tự
, dường như đã khám phá ra nghệ thuật ẩn nấp, che đậy hết sức khéo!
Nhưng, quý hữu, chúng ta nên hay không nên nói với ông ấy rằng…
Có lẽ Socrates muốn nói rằng người sáng tạo thực sự là thầy dạy Tisias, tên
trùng với từ có nghĩa là “con quạ”.
Phaedrus. Thế nào? [d]
Socrates. Rằng: “Tisias ơi, cách đây ít lâu, trước khi ông xuất hiện,
chúng tôi nói người đời hiểu cái có lẽ thực là do tình trạng cái đó tương tự
sự thật. Chúng tôi chỉ giải thích người biết sự thật luôn biết rõ hơn ai hết
làm thế nào xác định tình trạng tương tự. Vì thế, nếu ông có điều gì mới mẻ
cần chỉ bảo về nghệ thuật diễn ngôn, chúng tôi sẽ lắng nghe. Trái lại, nếu
ông không cho hay ý kiến, chúng tôi vẫn chấp nhận giải thích chúng tôi đưa
ra mới đây, rằng không ai có thể nắm bắt được nghệ thuật diễn ngôn tới
giới hạn tối đa [e] trừ phi có khả năng đếm kể, phân biệt hết các nhóm
người xuất hiện trong đám đông đang để tai lắng nghe, phân chia tất cả theo
loại và nắm bắt từng loại bằng một hình dạng. Và không ai có thể đạt được
khả năng này mà không nỗ lực hết mình - cố gắng kiên trì, người hiểu biết
sẽ không làm nhằm nói năng và xử sự trước thế nhân, song nhằm để có thể
nói năng và xử sự làm hài lòng thần linh càng nhiều càng tốt. Tisias ơi,
những người học rộng biết nhiều hơn chúng ta nói, người hiểu biết đừng
làm cái gì vừa lòng nô lệ, trừ phi phù hợp, mà nên làm cái gì vừa lòng chủ
