hề khi đồng ý tiếp tay với quý hữu đến lượt cất lời ca ngợi Erôs, tuyên bố
tôi là bậc thầy nghệ thuật yêu đương mà thực ra lại chẳng hiểu chút gì về
nó, không biết phải ca ngợi nó ra sao. Trong lúc rồ dại, ngớ ngẩn, tôi thầm
nghĩ quý hữu sẽ cho tôi hay sự thật về đề tài ca ngợi; tôi nghĩ đây là nền
tảng quý hữu căn cứ, từ đó diễn giả lựa chọn sự thật ngoạn mục hơn hết, rồi
sắp xếp thích hợp nhất. Quá ư hão huyền, tôi đã hí hửng, huênh hoang nghĩ
mình sẽ nói hay ho, trôi chảy, diễn từ ngoạn mục, vì biết sự thật về cách ca
ngợi đề tài. Nhưng giờ mới thấy thực ra không phải cứ ca ngợi ngoạn mục
bất kể cái gì là đúng. Thay vào đó, chúng ta phải khẳng định đề tài [e] chứa
đựng phẩm chất ngoạn mục và lớn lao hơn hết, chẳng cần bận tâm đề tài có
hay không. Nếu điều quý hữu nói không đúng cũng chẳng cần bận tâm làm
gì. Dường như chúng ta đã đồng ý rằng mọi người phải làm ra vẻ ca ngợi
Erôs, song cũng đồng ý chúng ta không thực sự làm thế. Tôi nghĩ chắc hẳn
đó là lý do quý hữu ve tròn bóp méo phát biểu trong diễn từ. Hết lên trời
xuống đất lại vòng vo tam quốc, khi thấy bất kỳ thứ gì có thể nói và gán
cho Erôs thì đều bảo thần giống thế này, thần làm thế nọ, [199a] nhằm biến
thần trông có vẻ càng đẹp càng tốt càng quý. Làm thế hiển nhiên quý hữu
làm với người không hiểu biết (dĩ nhiên, với người hiểu biết thì đâu cần
phải nói). Dẫu thế, diễn từ quý hữu trình bày quả thực bay bổng và ấn
tượng. Nhưng tôi vẫn chưa biết cách ngợi ca thế nào cho đúng; do ngu dốt
không biết tôi đồng ý tham dự cuộc phát biểu. Tiếc thay ‘cái lưỡi hứa, cái
đầu lại không’
, cho nên xin đừng bận tâm, hãy bỏ qua chuyện đó. Tôi sẽ
không ca ngợi kiểu như thế, nhất định không, tôi không làm được! Tuy
nhiên, nếu quý hữu muốn, tôi sẵn lòng nói sự thật, chỉ sự thật chứ không gì
ngoài sự thật, mặc dù cách của tôi, không thi đua, không cạnh tranh với
diễn từ của quý hữu, [b] sẽ khiến tôi có vẻ tức cười. Vậy xin cho hay,
Phaedrus, có cần diễn từ như thế không, diễn từ nói sự thật về Erôs, song sử
dụng bất kể lời nào, câu nào bỗng dưng xuất hiện bất kể thế nào trong lúc
tôi phát biểu?”
Diễn giả, bậc thầy tu từ và hùng biện lừng danh thế kỷ V TCN; giữ vai trò
chủ yếu trong đối thoại Gorgias của Platon; được gián tiếp nhắc tới trong
