giao hợp với nhau. Tiếp theo, cả hai hóa sốt do ước định nuôi nấng con nhỏ
ra đời. Ngay cả sinh vật yếu nhất cũng sẵn sàng đương đầu chống lại sinh
vật khỏe nhất, hy sinh bản thân để bảo vệ, sẵn lòng nhịn đói dành miếng ăn
và làm bất kể cái gì vì con nhỏ. Quý hữu sẽ nghĩ con người làm tương tự vì
hiểu lý do vì sao phải làm, nhưng trong trường hợp súc vật, cái gì thôi thúc
[c] chúng ở tình trạng yêu đương như thế? Quý hữu cho ý kiến được
không?’
Một lần nữa, tôi lại thú thật mình không hiểu.
Diotima mới nói: ‘Nếu không hiểu, làm sao quý hữu có thể nghĩ mình
sẽ nắm vững vấn đề liên quan tới Erôs, làm chủ đường đi nước bước của
tình yêu và nghệ thuật yêu đương?’
‘Diotima ơi, bởi thế tôi mới tới xin bà chỉ dạy, tham khảo ý kiến, như
đã thưa trước đây. Tôi hiểu mình cần người chỉ giáo. Xin bà vui lòng cho
tôi hay cái gì gây nên sự thể và bất kể cái gì thuộc về nghệ thuật tình yêu’.
‘Được, nếu thực sự tin tưởng bản chất của tình yêu là nhắm cái chúng
ta nhiều lần đồng ý [hướng đến sự bất tử] thì quý hữu chớ ngạc nhiên khi
nghe câu trả lời. Nguyên tắc áp dụng với con người cũng áp dụng với súc
vật: [d] bản chất tất tử tìm mọi cách càng nhiều càng tốt sống mãi mãi và
trở thành bất tử. Muốn thực hiện nguyên tắc chỉ có cách duy nhất ấy là sinh
đẻ, vì nguyên tắc luôn luôn để lại con mới sinh thay chỗ người đã già.
Nguyên tắc áp dụng ngay cả thời kỳ trong đó sinh vật miêu tả là còn sống
và vẫn vậy, chẳng hạn, người cho là tương tự từ thời thiếu niên tới khi trở
thành ông lão. Ngay cả như thế đi nữa người đó cũng không bao giờ tồn tại
trong trạng thái tương tự, mặc dù người ta bảo vẫn vậy, song người đó luôn
luôn đổi mới, nhiều mặt tiêu hao, kinh qua mất mát, biến dạng, ví dụ tóc,
da, thịt, xương, máu và các phần khác của thân thể. [e] Nguyên tắc áp dụng
không những chỉ thân thể mà cả tâm hồn. Vì tập quán, thói quen, quan
niệm, ước muốn, vui thú, đau khổ, lo âu hay sợ sệt, không cái nào cũng như
cũ, không thay đổi trong mỗi chúng ta. Trái lại, có cái vẫn còn, có cái
không còn, có cái xuất hiện, có cái biến dạng. Điều kỳ lạ hơn nữa là kiến
