ZARATHUSTRA ĐÃ NÓI NHƯ THẾ - Trang 206

Đây là tên của sự nghiến răng và nỗi u sầu bí mật nhất của ý chí: “Đấy là
chuyện đã qua”. Bất lực đối với tất cả những gì đã được thực hiện, ý chí là
một khán giả độc ác đối với tất cả những gì đã xảy ra.
Ý chí không thể nào ước muốn hành động ngược dòng thời gian; ý chí
không thể phá vỡ thời gian và sự tham muốn của thời gian: đấy là nỗi buồn
sầu cô đơn nhất của ý chí.
Ý chí là kẻ giải phóng; nhưng ý chí đã trù định làm gì để tự giải phóng khỏi
nỗi buồn sầu và để chế nhạo ngục tù của mình?
Như vậy, ý chí có tính cách giải phóng đã biến thành kẻ bất lương gây đau
khổ, và ý chí trả thù tất cả những gì có thể chịu đựng đau khổ, vì ý chí
không thể trở lui lại sau được.
Điều đó, vâng, chỉ điều đó mới là sự phục thù: nỗi oán cừu của ý chí đối
với thời gian và “Cái đã qua” của thời gian.
Thực ra, có một cơn điên cuồng vĩ đại trong ý chí chúng ta; và đối với mọi
người, quả là một lời nguyền rủa khi cơn điên cuồng đó đã học hỏi trở
thành tinh thần.
Tinh thần trả thù phục hận: hỡi các bạn, từ trước đến nay, đấy chính là hình
thức cao đẳng nhất của sự suy tưởng con người; và nơi nào có sự đau khổ,
nơi đó người ta luôn luôn muốn có sự trừng phạt.
“Trừng phạt”, đó là tên mà sự trả thù tự dùng để gọi mình: với một từ ngữ
giả trá, nó tạo nên một ý thức an bình.
Vì nơi kẻ khởi tâm ước muốn, có sự đau khổ, bởi lẽ y không thể ước muốn
trở lui lại sau, - cho nên chính ý chí cùng toàn thể đời sống phải là một sự
trừng phạt.
Và đám mây này kế tiếp đám mây khác đè nặng trên tinh thần: cho đến khi
sau cùng, cơn điên cuồng rao giảng rằng: “Mọi sự đều trôi qua, chính vì
vậy mọi sự đáng trôi qua”.
“Và cả định luật bảo rằng thời gian ngốn ngấu nhai nuốt chính những đứa
con ruột thịt của mình, định luật ấy chính là công lý”: cơn điên cuồng đã
rao giảng như thế.
“Sự vật đã được phối trí trên mặt đạo đức dựa theo quyền lợi và sự trừng
phạt. Hỡi ôi! Đâu là sự giải thoát khỏi dòng sông của những sự vật và khỏi