Zorba lại im lặng. Lão vuốt bộ ria cho vểnh lên, rót nước đá đầy đến
miệng cốc và nuốt ực một hơi.
- Điều gì đã xảy ra ở Crete, Zorba, kể cho tôi nghe nào.
- Ta có cần phải khoa trương đại ngôn không? Lão khó chịu nói. Này,
tôi nói cho sếp nghe, tôi… cái thế giới này là một bí ẩn và con người chỉ là
thú dữ.
“Vừa là thú dữ vừa là thánh thần. Một tên phiến loạn đê tiện từ
Macedonia cùng đến với tôi – người ta gọi hắn là Yorga, phải, một tên đầu
trộm đuôi cướp đáng treo cổ, một con lợn thực sự, sếp ạ – ờ, hắn khóc sướt
mướt. “Tại sao mày khóc, Yorga, đồ chó ngao?” Tôi hỏi, nước mắt cũng
trào ra. “Tại sao mày khóc, con lợn già?” Nhưng hắn chỉ ôm choàng lấy cổ
tôi mà thổn thức như một đứa trẻ. Thế rồi cái thằng con hoang keo kiệt rút
túi tiền ra, dốc vào lòng những đồng tiền vàng hắn đã cướp của dân Thổ và
vốc từng vốc tung lên trán. Sếp thấy không, tự do là như thế đấy?”
Tôi đứng dậy và lên boong, phơi mình hàng ngọn gió biển rét buốt.
Tự do là như thế đấy, tôi nghĩ. Ôm ấp một đam mê, cóp nhặt hàng đống
tiền vàng, rồi đùng một cái, dẹp nỗi đam mê ấy và tung hê kho vàng cho
gió cuốn đi bốn phương.
Tự giải phóng mình khỏi một nỗi đam mê để rồi bị thống ngự bởi một
đam mê khác cao cả hơn. Nhưng phải chăng cả cái đó cũng là một hình
thức nô lệ? Hy sinh cho một ý tưởng, cho một giống nòi, cho Thượng đế?
Hay phải chăng điều đó có nghĩa là mẫu mực càng cao, dây buộc của vòng
nô lệ càng được thả dài ra? Như vậy chúng ta có thể thích thú vui thơi, đú
đởn trong một phạm vi rộng hơn và đền khi chết vẫn chưa vận dụng hết
tầm của dây buộc. Vậy phải chăng cái đó ta gọi là tự do?
Về cuối chiều, chúng tôi bỏ neo bên bờ biển và nhìn thấy cát trắng mịn
cùng mấy loại cây: nào trúc đào còn đang nở hoa, nào sung, nào vả, nào
