- Thật ư? Tốt, sếp nói nghe nào!
- Tôi không thể nói được. Bác không hiểu đâu.
- Có nghĩa là sếp chẳng có thể chỉ ra được một thế giới nào hết, Zorba
lắc đầu nói: Đừng có coi tôi là một thằng ngốc, sếp ạ. Nếu có ai đã bảo với
sếp rằng tôi là một thằng ngu, thì người đó lầm. Tôi có thể chẳng có học
vấn gì hơn lão Anagnosti, nhưng còn lâu tôi mới đần độn! Ờ, nếu tôi mà
còn không hiểu, thì liệu sếp trông mong gì ở cái lão đáng thương ấy và mụ
vợ dốt đặc cán mai của lão? Và còn tất cả các lão Anagnosti khác trên thế
giới? Phải chăng sếp sẽ chỉ tổ làm cho họ thấy tăm tối hơn? Cho đến nay,
họ đã xoay xở được kha khá; họ có con cái, thậm chí có cả cháu nội cháu
ngoại. Thượng đế làm cho họ vừa mù vừa điếc, thế mà họ vẫn nói: “Tạ ơn
Thượng đế”. Họ cảm thấy thoải mái trong sự khốn cùng của mình. Vậy cứ
để mặc họ và đừng có nói gì.
Tôi lặng thinh. Chúng tôi đang đi qua trước vườn mụ góa. Zorba dừng
lại một lát và thở dài nhưng không nói gì. Chắc ban nãy vừa có trận mưa
rào. Có một mùi đất ẩm mát rượi trong không khí. Những ngôi sao đầu tiên
xuất hiện. Trăng non ngời ngời một vầng mơn mởn vàng xanh. Bầu trời
tràn đầy dịu êm.
Con người này không hề cắp sách đến trường, tôi nghĩ thầm, và đầu óc
lão không bị làm hỏng. Lão đã trải mọi chuyện đời, đủ vành đủ vẻ; tâm trí
lão mở rộng và trái tim lão lớn lên mà không mất đi mảy may tính táo bạo
ban sơ. Tất cả các vấn đề ta thấy là phức tạp hoặc không thể giải quyết
được, lão xử trí đánh xoẹt như lia một nhát gươm, kiểu Đại đế Alexandre
chém phăng cái nút của vua Gordius ([24]) Thật khó mà khiến lão trật đích,
bởi lẽ hai chân lão trụ vững vàng trên mặt đất bằng trọng lượng của cả thân
hình. Những người mông muội ở châu Phi thờ rắn vì toàn thân nó tiếp xúc
với mặt đất và do đó, hẳn nó biết tất cả những bí ẩn của trái đất thông qua
bụng, đuôi và đầu nó. Nó luôn luôn tiếp xúc hoặc hòa làm một với Mẹ Đất.
