1. Luận về lý nhân quả
* Một pháp nhân quả là bước đầu nhập môn của Phật giáo, mà cũng là
kế sách trọng yếu để thành ý, chánh tâm, tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên
hạ.
* Nhân quả là phương tiện lớn lao để thánh nhân thế gian và xuất thế
gian bình trị thiên hạ, độ thoát chúng sanh. Nếu nay chẳng lấy nhân quả làm
nhiệm vụ cấp bách để cứu quốc, cứu dân, dù ông có trí xảo, đạo đức cao siêu
đến mấy cũng chỉ uổng công, vì chẳng giảng đạo lý cũng như không có
vương pháp vậy!
* Thánh hiền đời xưa không ai là chẳng dè dặt, kinh sợ để tự rèn luyện,
gìn giữ mình, nên tâm họ chẳng bị cảnh phú quý, cùng - thông xoay chuyển.
Cùng thì riêng thân mình thiện, đạt thì khiến cả thiên hạ cùng thiện. Người
đời nay, trong những hành vi, lời lẽ thường ngày, trong vòng cha con, anh
em, chồng vợ, mỗi mỗi đều chẳng thể như pháp.
Người có chút tri kiến bèn lầm mong làm bậc cao nhân lỗi lạc: chưa có
quyền bèn mặc tình cuồng vọng luận nghị mù quáng để mê hoặc người đời;
đã có quyền vị rồi, bèn tỏ rõ cái ác niệm bạo ngược tàn nước hại dân. Gốc
bệnh là do lúc ban đầu, cha mẹ, thầy bạn chưa từng dùng đạo nhân quả báo
ứng để chỉ bảo cho kẻ ấy. Nếu biết nhân quả báo ứng đôi chút thì khởi tâm
động niệm ắt đều kiêng dè, chẳng dám phóng túng. Dù chẳng mong thành
thánh, thành hiền, muốn chẳng kinh sợ, dè dặt như vào vực sâu, như đi trên
băng mỏng cũng không thể được!
Vì thế, những người thiên tư cao phải bắt đầu từ những điều thiển cận,
chớ cho là điều lành nhỏ nên không làm, chớ cho là điều ác nhỏ rồi cứ làm.
Cứ vun bồi từng ít một sẽ thành tánh. Ví như cây nhỏ đã mọc thẳng, đến lớn
muốn uốn cong chẳng thể được!
* Y gia trị bệnh, gấp thì trị ngọn, thong thả bèn trị gốc. Ví như có người
yết hầu ủng thũng, ăn uống khó nuốt xuống, thở ra khó khăn; trước hết phải
tiêu trừ chứng thũng, sau đấy mới căn cứ trên gốc bệnh, điều hòa tạng phủ.
Nếu chẳng trừ trước chứng thũng ấy, người đó lăn đùng ra chết, dù có lương
phương, diệu dược trị được gốc bệnh cũng chẳng làm gì được!
Nhân quả chính là diệu pháp để tiêu trừ chứng bệnh thũng ngày nay;
nhưng một pháp Nhân Quả trị được bệnh cả gốc lẫn ngọn. Kẻ sơ cơ nương
vào đó sẽ cải ác tu thiện. Người thông hiểu nương theo đó có thể đoạn Hoặc
chứng Chân, thông trên, suốt dưới. Dù là hàng phàm phu sát đất cho đến bậc
