nhân khó chuyển. Nhân định cũng thắng thiên, tức là tu trì để chuyển
nghiệp thì tiền nhân chẳng đủ để ỷ lại. Vì thế, lấy nhân hiện tại làm nhân
để tiêu trừ tiền nhân. Nếu buông lung làm xằng, kết quả sẽ ngược lại.
Hiểu rõ điều này thì muốn ngu lại thành hiền, muốn tầm thường lại trở
thành siêu quần, bạt tụy, đều là do giữ lòng tu đức, tùy thời khéo dạy mà
thôi!
* Mạng là gì? Chính là quả báo của những điều đã làm trong đời trước.
Lại nữa, điều đạt được do làm đúng theo đạo nghĩa mới gọi là Mạng. Những
điều đạt được do làm chẳng đúng theo đạo nghĩa thì chẳng được gọi là
Mạng. Vì sau khi đạt được như vậy, cái khổ đời sau chẳng cam nghe thấy!
Như trộm cướp tiền tài của người, tạm thời dường như giàu sướng, một khi
quan phủ biết ra, ắt sẽ đầu một nơi, thân một nẻo! Lẽ nào với cái tạm thời
được vui, lại cho là Mạng?
Lực là gì? Chính là nói đến những cái mình làm ngay trong đời này. Có
hai thứ làm: Một là tài trí chuyên dùng mưu mẹo biến trá. Hai là chuyên
dùng sự khắc kỷ, giữ lễ để tu trì.
Cái Mạng do Liệt Tử nói đó hỗn độn, chẳng phân; cái Lực của ông ta nói
đó đa phần chú trọng về mưu mẹo, biến trá. Bởi thế, đến nỗi Lực bị Mạng đè
ép, không cách gì đáp được [câu chất vấn sau]: “Khổng Tử bị khốn đốn nơi
biên giới nước Trần, nước Sái; Ðiền Hằng lấy nước Tề làm tánh mạng, còn
có thể nói là biết Mạng ư?”
Khổng Tử chẳng gặp vua hiền, chẳng thể khiến thiên hạ trị an, chính là
do nghiệp lực của muôn dân tạo ra như vậy, can dự chi đến Khổng Tử! Nhan
Uyên yểu thọ, nghĩa lý cũng giống như thế.
Ðiền Hằng có được nước Tề là do soán đoạt mà có, sao gọi là Mạng
được? Tuy hiện thời còn là vua Tề, nhưng khi hơi thở không hít vào được,
liền thành tù nhân trong A Tỳ địa ngục. Ðấy mới là Mạng, vì ông ta dạy
người chẳng tu đạo nghĩa, mặc tình cướp đoạt!
Bởi thế, tôi mới nói: “Liệt Tử chẳng biết Mạng. Chẳng thấy Mạnh Tử
luận về Mạng đó ư? Ắt phải cùng lý tận tánh đến mức như thế mới gọi là
Chân Mạng. Còn những điều chẳng do đạo nghĩa mà được, chẳng do đạo
nghĩa mà mất, đều chẳng được gọi là Mạng. Liệt Tử luận về Lực đa phần
