trừ vọng tình trong tâm chính mình nên mới đến nỗi thế. Hãy nên thường
sắp sẵn cách đề phòng thì gặp cảnh đụng duyên, tập khí sẽ chẳng phát.
Nếu bình thời biết được thân tâm mình đây toàn là huyễn vọng, trọn
chẳng thể cầu được thật thể, thật tánh của cái Ngã. Ðã không có Ngã sao còn
có chuyện vì cảnh, vì người nảy sanh phiền não? Ðấy chính là phương pháp
giải quyết tối thượng thiết yếu vậy.
Nếu như chẳng thể hiểu chắc thật Ngã là Không thì hãy dùng pháp Ngũ
Ðình Tâm Quán đức Như Lai đã dạy để đối trị (Ngũ Ðình Tâm Quán là dùng
năm pháp để điều hòa, ngưng lắng cái tâm khiến tâm an trụ, chẳng bị cảnh
chuyển). Tức là: Chúng sanh lắm tham dùng Bất Tịnh Quán, chúng sanh
nhiều sân dùng Từ Bi Quán, chúng sanh hay tán loạn dùng Sổ Tức Quán,
chúng sanh ngu si dùng Nhân Duyên Quán, chúng sanh nhiều chướng dùng
Niệm Phật Quán.
* Tham nghĩa là thấy cảnh bèn sanh lòng yêu thích. Chúng sanh trong
Dục Giới đều do dâm dục mà sanh. Dâm dục do Ái mà sanh. Nếu có thể đối
với thân mình, thân người, từ trong ra ngoài, quán sát kỹ mỗi thứ sẽ chỉ thấy
cáu ghét, mồ hôi, đờm, rãi, tóc, lông, răng, móng, xương, thịt, máu, mủ, đại
tiện, tiểu tiện, thối như xác chết, bẩn như nhà cầu! Ai còn sanh tâm tham ái
đối với vật ấy? Tham ái đã dứt thì tâm địa thanh tịnh. Dùng tâm thanh tịnh
niệm danh hiệu Phật, như chất ngọt hòa lẫn, như lụa trắng ăn màu, dùng
Nhân Ðịa Tâm khế hợp Quả Ðịa Giác, sự ít công nhiều, lợi ích khó nghĩ
được.
* Sân là thấy cảnh tâm khởi giận dữ, chán ghét. Người phú quý thường
hay nóng giận là do với các chuyện muốn được như ý thì cần phải có người
làm, có chút việc gì trái ý liền sanh sân nộ. Nhẹ thì dùng lời ác chửi mắng,
nặng thì roi, gậy đập thẳng cánh, chỉ cốt khoái ý mình, chẳng đoái hoài
người khác đau lòng.
Lại khi sân tâm khởi lên, chẳng những vô ích cho người khác, chính
mình cũng bị tổn. Nhẹ thì tâm ý nóng nảy, bực bội; nặng thì gan lẫn mắt bị
tổn hại. Vì thế, thường giữ được một khối nguyên khí thuần hòa trong tâm
thì tật bệnh tiêu diệt, phước thọ tăng truởng.
Xưa kia, vua A Xà Thế cả đời thờ Phật, giữ vững năm giới, lúc lâm
chung vì người hầu cầm quạt đuổi ruồi đứng hầu lâu đâm ra mê mệt, để quạt
rớt trúng mặt vua. Vua sanh tâm sân hận, ngay khi ấy mạng chung. Do một
niệm ấy, liền thọ thân mãng xà. Do sức túc phước còn biết được nhân, bèn
cầu sa-môn giảng cho Tam Quy Ngũ Giới, liền thoát thân mãng xà, sanh lên
trời. Do đấy biết rằng thói quen sân hận tai hại rất lớn. Kinh Hoa Nghiêm
dạy: “Một niệm sân tâm khởi, trăm vạn cửa chướng mở”. Cổ đức bảo:
