Trận tuyến Gorki và bầy Kuriajê hợp mặt đối mặt đứng cách nhau độ bảy
tám thước. Những hàng ngũ vội vã do Piôtr Ivanôvich Gôrôvich lập nên tất
nhiên không mấy chốc đã rối loạn. Đoàn chúng tôi vừa dừng lại một cái,
chúng đã tan đi ngay và kéo dài ra trên một khoảng lớn, từ cổng đến nhà
thờ, uốn cong vào ở hai cánh, nghiêm trọng đe dọa bao phủ hai bên sườn và
bủa vây chúng tôi hoàn toàn là khác nữa.
Bọn Kuriajê cũng như những đội ngũ Gorki đều im lặng: tụi thứ nhất vì có
phần kinh ngạc, còn anh em sau vì kỷ luật trong hàng ngũ và đứng trước cờ.
Từ trước tới nay, dân Kuriajê chỉ mới được nhìn thấy các trại viên Gorki
qua các đội viên đội đặc biệt tiên phong, lúc nào cũng mặc áo quần công
tác, người khá bơ phờ mệt mỏi, mình mẩy đầy bụi bặm và không tắm rửa.
Bây giờ chúng trông thấy trước mặt chúng những đội ngũ chỉnh tề nghiêm
túc, các bộ mặt chăm chú và bình tĩnh, những vòng khóa thắt lưng sáng
loáng và những quần ngắn gọn ghẽ trên hàng thẳng tắp những bắp chân để
trần.
Với một nỗ lực khẩn trương mà sức người không sao đạt tới, trong khoảnh
khắc những phân số cực nhỏ của một giây đồng hồ, tôi chỉ muốn thu tóm
lấy và ghi khắc được trong trí nhớ một vài nét nổi bật trên vẻ mặt của đám
quần chúng Kuriajê lúc ấy. Nhưng tôi không làm nổi việc đó. Đây không
còn phải là cái đám quần chúng đơn điệu và ngây ngốc mà tôi thấy hôm đầu
tiên đến Kuriajê nữa. Mắt tôi lướt từ nhóm này qua nhóm nọ, bắt gặp được
những nét mặt luôn luôn mới mẻ và thường còn là hoàn toàn bất ngờ nữa.
Rất ít có những đứa mà vẻ nhìn biểu lộ một sự thờ ơ bình tĩnh và trung lập.
Số đông bọn trẻ nhỏ nô nức phấn khởi, cũng hệt như khi chúng ngắm nghía
một cái đồ chơi chúng muốn cầm lấy trong tay, mà nó không hề gây nên sự
ghen tức và cũng không kích động lòng tự ái của chúng. Nitxinôp và Zoren,
tay quàng ngang lưng nhau và đầu ngã trên vai nhau, có lẽ đang vừa ngắm
các trại viên Gorki vừa mơ tưởng đến cái thời mà chúng cũng sẽ đứng trong
