hàng ngũ mê hồn kia, và tụi trẻ “tự do” cũng sẽ nhìn chúng như chúng hiện
đương nhìn lúc này đây. Nhiều bộ mặt có cái vẻ chăm chú và nghiêm nghị
bất ngờ, khi các bắp thịt bị kích thích nhíu lại, chèn ép nhau tại chỗ, còn
mắt thì vội vã tìm một nơi nào để liếc nhìn. Vẻ linh hoạt sôi nổi chạy qua
những bộ mặt đó: chỉ trong khoảng vài phần mười của một giây đồng hồ,
dù là biểu lộ ý tán thành, thích thú, hoài nghi hoặc ghen tức, chúng cũng đã
kể rõ một cái gì đấy về phần bản thân chúng. Ngược lại, trên những vẻ mặt
đã chuẩn bị từ trước thì ý mỉa mai và sự khinh bỉ nhạo báng phải mất nhiều
thì giờ mới tan đi được. Từ lúc nghe thấy tiếng trống của chúng tôi ở rất xa
vọng tới, những đứa ấy đã thọc hai tay vào túi, cong người đi trong những
tư thế hạ cố uể oải. Nhiều đứa trong bọn cảm thấy bối rối ngay lập tức vì
những tấm thân và bắp tay hùng vĩ của Fêđôrenkô, Kôrytô, Nêtsitailô đứng
ở hàng đầu đại đội Gorki; trước mắt họ, hình thù của bản thân chúng xem ra
có phần mỏng manh. Những đứa khác thì mãi hồi lâu sau mới kinh hoàng,
khi mà sự tình đã trở nên quá hiển nhiên rằng không có thể nào đụng chạm
tới con người bé nhỏ nhất trong số một trăm hai mươi người này mà không
tự trừng phạt cho được. Mà con người bé nhỏ nhất ấy, Vanka Xinenki, thì
đang đứng ở phía trước, cái kèn đặt trên đầu gối, và đôi mắt nhìn nảy lửa
với một vẻ tự do như thể chú không phải là một chú bé con, mới hôm qua
còn là vô thừa nhận, nhưng là một vị hoàng tử đi chu du mà ở sau lưng chú,
đứng nghiêm bất động trong một thái độ kính cẩn đợi chờ, là đoàn tùy tùng
hộ giá tuyệt mỹ mà đức vua cha đã ban cho chú.
Sự quan sát lặng lẽ ấy chỉ lâu có vài giây đồng hồ.
Tôi có bổn phận phải từ bỏ ngay quãng bảy thước ngăn cách hai phe nọ và
chấm dứt cái tình trạng đôi bên đối mặt nhìn nhau.
- Các đồng chí! Tôi nói, kể từ giờ phút này, số bốn trăm người hết thảy
chúng ta đây, chỉ còn hình thành một tập thể duy nhất mang tên là Trại lao
động Gorki mà thôi. Mỗi người trong anh chị em phải luôn luôn nhớ: mỗi
người trong anh chị em phải biết rằng mình là một trại viên Gorki. Và phải
coi bất cứ ai trong trại Gorki là người đồng chí gần gũi nhất và người bạn
thân thiết nhất của mình, phải kính trọng bạn, bảo vệ bạn và giúp đỡ bạn về
