Tôi lại còn được thấy nhiều đặc điểm khác nữa: một khí sắc lúc nào cũng
linh lợi, một cách nói ngắn gọn, sự thù ghét những công thức có sẵn, cái
tính không thể chịu nằm ườn trên ghế đi-văng hay cạp bụng ngồi ở bàn ăn
được, sau hết một khả năng làm việc vui vẻ và vô hạn độ, không làm ra mặt
tuẫn nạn cũng không giả dối, không có một chút gì nhắc nhở tới cái lệ khả ố
đóng vai “vật hi sinh thần thánh”. Và cuối cùng tôi được thấy và ngón tay
sờ được hẳn vào cái chất quý giá nọ mà người ta không thể gọi cách nào
khác hơn là chất “keo xã hội”: cảm giác về viễn cảnh chung, khả năng nhìn
rõ tất cả mọi thành viên của tập thể trong từng lúc của quá trình công tác, ý
thức thường xuyên về những mục tiêu chung vĩ đại, ý thức này tuy nhiên
không bao giờ mang tính chất giáo lý hoặc tính chất những ngoa ngôn trống
rỗng. Và chất keo xã hội ấy không phải bán ở cửa hàng, bỏ ra năm kôpéc là
mua được, mà chỉ dùng tới khi đi diễn thuyết hoặc dự hội nghị, đó không
phải là một hình thức cọ xát lễ độ và tươi cười với người ngồi gần mình, mà
đó là sự cộng đồng chân chính, là sự nhất trí giữa hành động và công tác,
giữa trách nhiệm và giúp đỡ, là sự nhất trí của truyền thống.
Trở thành những đối tượng được các nhân viên Tsêka đặc biệt ân cần săn
sóc, các trẻ nuôi của công xã Dzecjinxki ở trong hoàn cảnh rất may mắn:
chúng chỉ có việc mở mắt ra nhìn thôi. Còn tôi, tôi không cần phải đập đầu
vào tường nữa, để thuyết phục cho các vị lãnh đạo của tôi tin rằng khăn tay
bỏ túi là thứ cần thiết và ích dụng.
Sự thỏa mãn của tôi là một thỏa mãn thuộc loại cao quý. Thử cố chung đúc
nó vào một câu ngắn gọn, tôi hiểu rằng: tôi đã được quen biết gần gũi
những người bônsêvich chân chính. Tôi hoàn toàn tin rằng phương pháp sư
phạm của tôi là một phương pháp sư phạm bônsêvich, rằng con người điển
hình tôi đã lấy làm kiểu mẫu, không phải chỉ là kết quả rực rỡ của trí tưởng
tượng và những ước mơ của tôi mà thôi, nhưng đó chính là hiện thực, cái
hiện thực đã trở thành một bộ phận công tác của tôi, cho nên tôi càng cảm
thấy nó rõ rệt.
Và công tác của tôi ở công xã không bị đầu độc bởi một chứng điên loạn
nào hết: công tác khó khăn thật đấy, song trí lực của con người có thể đảm
