Xôlômông Bôritxôvich chất đầy những máy móc cũ rẻ tiền vào các xưởng
công trình nhẹ của bác. Các xưởng này rất giống những kho chứa hàng, bác
xếp đống ở đó những phế liệu vứt đi, chằng buộc cả lai bằng dây dợ và
những lệnh cấm đoán, song các công xã viên đều say sưa vục đầu vào đống
đồ công nghệ tập tàng ấy. Chúng làm ra đủ thứ: đồ đạc cho câu lạc bộ, cột
giường, bình đựng dầu, quần cụt nhỏ, sơ-mi kẻ ô, bàn học, ghế dựa, cần
kích phát cho máy chữa cháy, nhưng cái gì chúng cũng làm ra nhiều vô kể,
bởi vì trong ngành sản xuất của Xôlômông Bôritxôvich, sự phân công trong
công tác được đưa lên tới cao độ:
- Có thực là chú sẽ học làm thợ mộc không? Bề nào thì chú cũng sẽ chẳng
làm thợ mộc, chú sẽ làm bác sĩ, tôi biết thế. Vậy thì chú hãy tiện những
chân ghế dựa đi, tại sao chú lại đi làm cả một chiếc ghế dựa làm gì? Tôi trả
một kôpéc mỗi đôi bằng chân và chú sẽ kiếm được năm mươi kôpéc một
ngày. Vợ con, chú chưa có...
Các ông xã viên cười ồ lên ở hội đồng đội trưởng và công kích Xôlômông
Bôritxôvich vì kiểu làm “ẩu” như thế, song chúng tôi đã có kế hoạch sản
xuất và kế hoạch tài vụ, đó là một sự tối ư thiêng liêng.
Tiền lương đã được du nhập vào công xã, nghiễm nhiên như thể chẳng ai
nghe nói gì đến khoa sư phạm, cũng như đến ma quỷ
[87]
của nó hết thảy.
Khi các giáo viên lưu ý Xôlômông Bôritxôvich đến vấn đề sư phạm của tiền
lương, bác ta đáp:
- Tôi thiết tưởng chúng ta có nhiệm vụ giáo dục những con người thông
minh. Thế mà làm việc không lương thì thông minh làm sao được?
- Này bác Xôlômông Bôritxôvich ạ, thế theo ý kiến bác thì tư tưởng không
có giá trị gì ư?
- Khi một người được lĩnh lương, thì hắn ta có vô khối tư tưởng, không biết
nhét vào đâu cho hết. Còn khi hắn không tiền, thì hắn chỉ có mỗi một tư
