Nhưng ngoài ra, còn hai trăm bảy mươi sáu đứa, có lẽ hơn nữa. Zaïtsenkô
nói có phần đúng: các trẻ nuôi ở đây không điểm số mà cũng chẳng thống
kê. Con số đáng sợ hãi và không tính ra đó bỗng khiến tôi kinh hoảng. Sao
tôi lại có thể nhẹ dạ lăn mình vào một công cuộc tai hại mọi đường như thế?
Không những đem thí liều sự thành công của tôi, mà cả sự sống còn của
một tập thể nữa? Chừng nào khoản “280” ấy đối với tôi chỉ là ba con số viết
trên giấy, thì tôi còn nghĩ là tôi mạnh, nhưng hôm nay bọn hai trăm tám
mươi ấy có mặt đây, doanh trại thảm hại của chúng bao trùm lấy năm người
nhỏ nhoi của tôi, lòng tôi bỗng se thắt và tôi thấy lạnh bắp chân; một sự bạc
nhược, một mối lo âu rấm rứt tràn lấn người tôi.
Ở giữa sân, một nhóm ba người đi lại gần. Những gã mười bảy tuổi, đầu
đặc biệt có cạo, và chân đi giày tốt. Gã thứ nhất mặc một chiếc áo vet-tông
nâu tương đối mới, nhưng phủ ngoài một cái áo sơ-mi nhàu nát và giày bẩn
vì ăn uống; gã thứ hai mặc áo bành-tô da và gã thứ ba thì sơ-mi trắng sạch
sẽ. Gã mặc vét-tông thọc tay vào túi quần và vừa nghẹo đầu trên vai, vừa đi
ngang qua mặt tôi mà đột ngột huýt sáo miệng một điệu hát hạ lưu “ở
Ôđetxa” phô hàm răng trắng đẹp của y. Tôi để ý đôi mắt ốc nhồi của y đục
dưới hàng lông mày đỏ cạch và rậm rạp. Đi gần y, quàng vai nhau, hai gã
kia hút thuốc và lưỡi chúng đưa điếu thuốc lá chuyển từ góc mép này sang
góc mép kia. Một vài trẻ Kuriajê đã sán lại gần bọn chúng tôi.
Gã lông mày đỏ nháy một mắt, hỏi lớn:
- Makarenkô là đấy, có phải không?
Tôi đứng lại trước mặt y, và cố gắng hết sức không để lộ tí gì trên nét
mặt, tôi trả lời:
- Phải, tên tôi đó. Còn chú, tên chú là gì?
Y lại huýt sáo, không đáp, vừa lim dim đôi mắt ngó tôi, vừa đung đưa
người trên một chân. Rồi, bỗng quay phắt lưng lại, y nhún vai và vẫn không
ngừng huýt sáo, y rảo bước, vừa đi vừa móc túi quần. Mấy đứa bạn y vẫn đi
theo, vẫn quàng vai nhau, và hát ông ổng như lệnh vỡ:
