của sự “giáo dục xã hội”
[25]
. trong mỗi động tác của chúng đều có một sự
tự phát nguyên sơ và gốc ở nhu cầu sinh trưởng, nhưng đó không phải là cái
tự phát của đứa trẻ phản ứng ngây thơ đối lại mọi hiện tượng của đời sống.
Chúng không biết một đời sống hết thảy. Tầm con mắt của chúng chỉ giới
hạn đến cái bảng ghi các món ăn mà chúng chịu sức hấp dẫn do một phản
ứng ủy mị và bực dọc. Làm thế nào len lỏi qua một bầy gấu nhỏ, đồng bào
của chúng, để tới được cái nồi mà ở đấy mọi người ăn ngốn ngấu, tất cả vấn
đề đối với chúng chỉ có thế. Chúng giải quyết vấn đề đó có khi lợi nhiều, có
khi bất lợi. Đời sống cá nhân của chúng như cái quả lắc đi lại giữa hai vị trí
ấy không sai lệch được sang đường nào khác. Tự ý chúng, chúng chỉ ăn cắp
những đồ vật giữ gìn thực sơ suất, hoặc những thứ mà cả bầy chúng ùa vào
lấy một lúc. Ý chí của những đứa trẻ ấy từ lâu bị giày xéo bởi những cách
đối xử hung tợn, những quả đấm và những lời nói phũ phàng tục tĩu của bọn
đàn anh, “đầu sỏ”, bọn này cứ tăng lên như dòi do sự không chống lại của
khoa giáo dục xã hội và cái “kỷ luật tự ngã” của nó.
Dầu sao thì lũ trẻ đó cũng không ngu độn tí nào; chúng là những đứa trẻ
giống mọi đứa trẻ khác, mà chẳng may số phận đặt vào một hoàn cảnh hết
sức vô lý: một mặt chúng bị tước đoạt hết hạnh phúc của sự phát triển con
người; một mặt khác người ta lại thoát ly chúng khỏi những điều kiện tốt
lành của cái nhu cầu đơn giản phấn đấu để sinh tồn, vì đã có cái nồi kia, dù
chẳng ngon lành bổ béo gì, nhưng hàng ngày nó vẫn cứ được đưa đến ấn
vào mũi chúng.
Trên bối cảnh đó, nổi lên một vài nhóm có tính chất khác. Bộ tham mưu các
tay “đầu sỏ” dĩ nhiên là ở buồng ngủ của Khôvrak. Bọn trai của chúng tôi
kháo rằng tụi chúng có mười lăm đứa và Kôrôtkôp đóng vai chính. Tôi
chưa biết mặt hắn, vả chăng loại trẻ nuôi này hầu hết thì giờ sống ở ngoài
tỉnh. Epgêniep gặp lại những bạn cũ trong bọn, cho biết rằng chúng chỉ là
kẻ cắp ở ngoài tỉnh, lấy trại làm nơi trú ngụ. Vichia Gorkôpxki không đồng
ý:
- Kẻ cắp, những ngữ ấy à? Đồ mạt hạng!
