nếu em bé ngã bệnh thì mọi lỗi lầm đều do bà mẹ vì đã không làm đúng
như cần phải làm.
Đấy là lúc khỏe mạnh còn khổ như thế. Còn đến lúc con ốm thì hết chỗ
nói. Lúc đó đúng là ở trong địa ngục. Giả sử bệnh có thể chữa được, nghĩa
là có cái khoa học nào đó, có những người nào đó là các bác sĩ, họ biết cách
chữa chạy. Không phải tất cả mọi người, mà chỉ những người giỏi nhất, mới
biết cách chữa. Thế là khi đứa trẻ bị bệnh, phải tìm bằng được cái người
giỏi nhất biết chữa bệnh ấy thì trẻ mới có thể được cứu sống; còn nếu không
mời được ông bác sĩ đó, hoặc là anh không sống gần nơi ông bác sĩ ở, thì
trẻ sẽ chết. Đó là điều mê tín không phải của riêng vợ tôi, mà là của tất cả
phụ nữ trong giới của nàng. Bốn phương tứ phía nàng chỉ nghe thấy những
lời kiểu như: hai đứa con bà Ekaterina Semenovna chết chỉ vì không kịp
mời Ivan Zakharych, còn ở nhà bà Maria Ivanovna ngài Ivan Zakharych đã
cứu sống bé gái đầu lòng; nhà Petrov nghe lời bác sĩ chuyển sang khách sạn
ở và cách ly đúng lúc nên lũ trẻ còn sống, chứ nếu không chuyển đi thì lũ
trẻ chết mất rồi; còn bà kia có con bệnh tật, theo lời khuyên của bác sĩ đi về
miền Nam nên cũng đã cứu được đứa bé. Làm sao mà không lo lắng, khổ sở
cả đời được, khi mà sự sống của những đứa con mà nàng gắn bó theo bản
năng lại phụ thuộc vào việc nàng phải kịp thời biết được Ivan Zakharych
bảo cần làm gì. Mà Ivan Zakharych bảo làm gì thì không ai biết, bản thân
ông ta lại càng không biết hơn, vì ông ta thừa hiểu rằng ông ta chẳng biết
làm gì và không thể giúp gì cho ai cả, chỉ biết ngoắt ngoéo trong mọi sự cố,
cốt sao cho người ta đừng mất lòng tin rằng ông ta biết làm gì đó thôi. Nếu
như vợ tôi hoàn toàn chỉ là con vật thôi thì nàng đã chẳng phải khổ sở như
thế; còn nếu như nàng hoàn toàn là con người, hẳn nàng đã có lòng tin vào
Chúa và sẽ nói, sẽ nghĩ như những bà nông dân sùng đạo: “Chúa cho rồi
Chúa lấy đi, Chúa gọi ai thì người đó phải thưa”. Nàng sẽ nghĩ rằng sự sống
và cái chết của mọi người cũng như của các con nàng nằm ngoài ý con
người, mà chỉ thuộc về quyền năng của Chúa, và như thế nàng sẽ không còn
đau khổ vì đã không ngăn chặn được bệnh tật và cái chết của con, nàng
không có lỗi trong chuyện đó. Thế mà tình trạng của nàng lại là: nàng sinh
ra những sinh linh yếu ớt, mong manh nhất nhưng lại phải chịu nhiều tai
