sống vợ chồng của họ có cái để biện hộ. Còn với chúng tôi, những người đã
có con rồi, lũ con không còn cần thiết nữa, chúng chỉ là những mối bận tâm,
những khoản chi phí, những kẻ đồng thừa kế, chúng là gánh nặng. Và thế là
không còn sự biện hộ nào cho cuộc sống nhơ nhuốc của chúng tôi nữa.
Hoặc là chúng tôi dùng biện pháp để tránh không có con, hoặc nếu lỡ có
con ra thì xem chúng như nỗi bất hạnh, hậu quả của sự không cẩn trọng,
điều này còn tệ hơn. Không có sự biện hộ nào cả. Nhưng chúng tôi đã sa
đọa đến độ không còn thấy cần phải biện hộ cho cuộc sống của mình nữa.
Phần lớn tầng lớp có học thức của chúng ta hiện nay sa vào cuộc sống như
thế mà không hề bị lương tâm cắn rứt.
Chẳng bị cắn rứt, bởi vì chẳng có cái lương tâm nào ở trong cuộc sống
của chúng ta, trừ dư luận xã hội và luật hình sự, nếu có thể gọi đó là lương
tâm. Nhưng ngay cả hai điều này cũng chẳng làm ảnh hưởng gì đến chúng
ta cả. Chẳng có gì phải hổ thẹn trước dư luận xã hội bởi tất cả mọi người
đều làm như thế: cả Maria Ivanovna, cả Ivan Zakharych, cả những người
khác nữa. Trước luật hình sự cũng chẳng có gì phải sợ cả. Đó là cái lũ con
gái hoang hay bọn vợ lính mới vứt con xuống hồ hay xuống giếng; bọn đó
tất nhiên là phải nhốt vào tù rồi, còn những người có học thức như chúng ta
thì làm những chuyện đó đúng lúc và cẩn thận lắm.
Chúng tôi sống như vậy thêm hai năm nữa. Các phương cá của lũ bác
sĩ vô lại rõ ràng bắt đầu có hiệu quả: vợ tôi khỏe và đẹp ra, giống như vẻ
đẹp rực rỡ cuối mùa hè. Nàng cảm thấy được điều đó và quay sang chăm
sóc bản thân. Ở nàng toát ra vẻ đẹp khêu gợi làm bối rối người khác. Nàng
đang ở độ sung mãn của người phụ nữ ba mươi tuổi son rỗi và vui vẻ. Dáng
điệu của nàng làm người khác bất an. Khi đi ngang qua đám đàn ông, nàng
cuốn hút ánh nhìn của họ về phía mình. Nàng giống như con ngựa nuôi nhốt
bỗng được tháo dây cương. Chẳng có cái dây cương nào ràng buộc nàng,
cũng như chín mươi chín phần trăm phụ nữ của chúng ta. Tôi cảm thấy điều
đó và tôi kinh hãi.
