- Rối loạn, năm triệu người thất nghiệp và thua trân.
Hai tiếng sau cùng của tôi là Henri sững sờ. Ông ta rống lên :
- Đừng nói tới chuyện thua trận. Tôi có bảo chú mày nói vậy đâu. Phải
nhớ là trước kia chúng ta được bọc trong nhung lụa. Và bây giờ thì hỗn loạn
khắp nơi.
- Tại ông hỏi...
- Bỏ đi, chuyện cần kíp là phải có một vị Hoàng đế mới và được chánh
phù quốc gia, vậy thôi!
- Khoan! Ông còn quên một chi tiết, một từ ngữ rất quan trọng, một liên
từ: bởi vì. Trí nhớ ông hơi kém, ông Kroll.
- Sao? Chú mày muốn nói gì?
- Bởi vì, tôi muốn nhấn mạnh ở hai tiếng bởi vì. Hiện chúng ta đang có
năm triệu ngưởi thất nghiệp, nạn lạm phát và thua trận bởi vì chúng ta đã có
một chính phủ theo kiểu của ông. Bởi vì chánh phủ đó, có thực hiện giấc
mộng xâm lăng, đã mở một cuộc chiến. Bởi vì, cuộc chiến đó, đưa đất nước
tới bại trận. Vả chính vì vậy mà tất cả chúng ta phải gánh lấy cái hậu quả
thảm bại mà ông vừa nhắc tới. Ông và các bạn của ông, những người cùng
lý tưởng với ông đều nói: trước đây là thời kỳ vàng son và bây giờ tất cả
đều tệ hại, và kết luận là chế độc cũ cần phải đặt lại. Trên thực tế, đúng hơn
là phải nói thế này: ngày nay tất cả đều tệ hại bởi vì trước đó là một chế độ
tệ hại. Ông hiểu tôi muốn nói gì chưa?
Henri Kroll gầm lên :
- Đồ phản bội!
Georges cười vang :
