Hôm sau cuộc tấn công, Georges Kroll vào quân y viện với một vết thương
ở bụng. Phần tôi phải đợi đến ba tuần lễ sau, định mệnh mới chịu ném cho
một mảnh đại bác vào đầu gối. Tiếp theo đó là sự tan rã hoàn toàn. Cuối
cùng, để giữ trọn lời hứa với người mẹ đang bệnh tôi trở thành thầy giáo.
Mẹ tôi nghĩ rằng với mảnh bằng giáo chức tôi đã có thể an nhàn sống tới
ngày vào mộ. Bà qua đời trong những tháng năm sau cùng của chiến tranh
trước khi tôi được phái tới một vùng hoang dã. Quá chán công việc nhồi
vào óc trẻ con với những điều mà mình không còn tin tưởng nữa, một sáng
mùa Đông, tôi đào nhiệm.
Tôi lật lật một vài quyển sách nhưng không có tinh thần để đọc. Thời tiết
Xuân cứ quấy rầy tôi và trời chiều đang ngã màu sầu muộn. Tôi mở đèn lên
để xua đuổi những tư tưởng xấu trong đêm. Trên bàn, một tập giấy bìa màu
vàng đang nằm lạnh. Trong đó có những bài thơ mà tôi đã đánh máy thành
ba bản. Thỉnh thoảng, tôi gởi một vài bài tới các nhật báo và cho tới nay chỉ
mới được đăng có ba lần trên một tờ báo địa phương. May là nhờ có
Georges quen biết với người chủ bút. Nhưng dầu sao qua sự kiện có thơ
đăng trên báo, tôi cũng đã nhận được vào thi đoàn thị xã mỗi tuần một lần
tại nhà của Edouard Knobloch, trong gian phòng kiểu Gô-tích. Gần đây,
Edouard tìm cách khai trừ tôi bảo là kém tinh thần đạo đức - vì mấy tấm
phiếu ăn - nhưng toàn thể hội viên đều cho rằng tôi đã xử sự hoàn toàn
chính đáng theo các nguyên tắc được nhìn nhận từ lâu bởi nền kỹ nghệ nặng
và nền tài chánh cao cả của đất nước yêu quý chúng ta. Vả lại, nghệ thuật
chẳng có gì bị ràng buộc bởi tinh thần đạo đức.
Tôi đậy tập thơ vào góc bàn. Tự nhiên tôi thấy nó trẻ con và tầm thường
quá. Nằm trong hầm núp, làm thơ còn có được ý nghĩa bởi vì đó là một hòn
đảo nhỏ của sức kháng cự và lòng tin vào một tương lai trên sự điêu tàn,
chết chóc. Nhưng tôi sẽ trở thành gì nếu bỏ cuộc? Chính vì vậy mà tôi tiếp
tục viết và rồi những vần thơ của tôi đôi khi dường như bỗng thoát ra trước
cảnh nắng chiều ngã mình trên mái ngói, vào giờ mà hoàng hôn phủ lên con
đường những vũng màu tím thẫm.
