Nhưng hắn không phải người dễ chơi khăm. Con cá xà đó luôn luôn vùng
vẫy trong biển nước mắt của loài người. Như vậy ngay hôm nhận hối phiếu,
hắn sẽ mang tới ngân hàng của hắn hoặc của bọn tôi để chiết khấu. Ngân
hàng sẽ điều tra vè khả năng tài chánh của bọn tôi và chi cho hắn sau khi đã
trừ khoảng bách phân mà chúng tôi phải hoàn lại ngay cho Riesenfield. Thế
là hắn kể như đã ôm trọn số tiền. Nhưng ngân hàng có bao giờ tự mình chịu
xuất không. Họ sẽ gởi hối phiếu đó tới ngân hàng quốc gia Rciehs để lấy lại
khoản tiền và giữ ở đó cho tới hết kỳ hạn. Và chuyện gì xảy ra vào lúc đó,
chẳng có gì khó hiểu.
Phương cách bán buôn đó đã làm bọn tôi thua lỗ kể từ năm 1922. Henri
Kroll, với nguyên tắc riêng của ông ta lại đưa hãng tới bờ sạt nghiệp. Phải
đổi chiến thuật: bán ra và mua lại tức khắc.
Nhưng rồi nạn lạm phát vẫn chận đầu chúng tôi ở mọi khúc quanh. Cuối
cùng chỉ còn việc trả tiền bằng ngân phiêu có thể cứu vớt được phần nào.
Và bởi vì mọi hãng xưởng trong xứ đều hoạt động theo lề lối đó nên ngân
hàng quốc gia bắt buộc phải in thêm nhiều giấy bạc không có gì bảo chứng.
Hậu quả là thời giá tuột dốc thật mau.
Chính phủ không làm gì khác hơn được, đành phải trả công nợ bằng loại
tiền có sẵn. Nạn nhân là những tiểu điền chủ, công nhân, những người có
lợi tức cố định. Sổ tiết kiệm và trương mục ngân hàng của họ rách nát ra.
Kế đó là những công, tư chức mà đồng lương không thể mua nổi một đôi
giày mới. Phần chiến thắng nằm trong tay những kẻ đầu cơ: các ông vua đổi
bạc, những người ngoại quốc có trong tay đô-la, cua-ron hay zloti và của
những nhà đại doanh nghiệp, các nhà lý tài. Với hạng người sau này, cuộc
sống gần như không tốn kém. Có thể bảo đó là một cuộc hủy diệt ý thức tiết
kiệm, lòng chánh trực và danh dự. Đâu đâu cũng có bóng dáng của loài kên
kên, và chỉ có những kẻ mắc nợ mới thoát được các mắt lưới của nạn lạm
phát.
