BÚT KÝ NGƯỜI ĐI SĂN - Trang 15

những công cuộc cải tạo của ông. Người Nga tin chắc ở sức mạnh và sự
vững vàng của mình đến nỗi sẵn lòng tự phá vỡ cuộc sống của mình: người
Nga ít bận tâm đến quá khứ và mạnh dạn nhìn về tương lai. Cái gì tốt thì
người đó thích, cái gì hợp lý thì người đó chờ đón, còn nó từ đâu tới thì
cũng thế thôi. Lương tri của người Nga thích chế giễu lý sự cằn cỗi của
người Đức. Nhưng, theo lời Khôr , người Đức là một dân tộc hay tò mò, và
ông vui lòng học tập họ. Nhờ tình trạng đặc biệt của mình, tình trạng độc
lập trên thực tế, Khôr nói với tôi nhiều điều mà người khác thì có dùng đòn
bẩy cũng không nậy ra được hay như nông dân thường nói, là có đưa vào
cối xay mà nghiền cũng không ra. Ông thực sự hiểu tình thế của mình. Nói
chuyện với Khôr, lần đầu tiên tôi được nghe những lời lẽ giản dị, thông
minh của người mujich Nga. Theo tôi, những hiểu biết của ông khá rộng,
nhưng ông không biết đọc.
Kalinưts thì biết đọc. "Gã vô công rồi nghề ấy chữ nghĩa khá lắm - Khôr
nói - ong của gã chẳng bao giờ chết cả". - "Thế ông có cho các con ông học
chữ không?". Khôr im lặng. "Fêđya biết chữ" - "Còn những người khác?" -
"Những đứa khác không biết". - "Sao thế?" - ông già không trả lời và lái
sang chuyện khác. Nhưng, dù rất mực khôn ngoan, ông ta cũng có nhiều
thành kiến và thiên kiến.
Chẳng hạn, ông ta khinh miệt phụ nữ tới tận đáy lòng, và lúc vui đùa, ông
ta thường giễu cợt và nhạo báng họ. Vợ ông, một bà già hay càu nhàu, suốt
ngày không rời khỏi bếp lò, luôn mồm cằn nhằn và chửi mắng. Các con trai
không chú ý gì đến bà, nhưng các con dâu thì bà có cách làm cho họ biết sợ
Chúa. Chẳng phải vô cớ mà trong bài ca Nga, một bà mẹ chồng hát: "Mày
đâu phải là con trai ta, mày đâu xứng làm chủ gia đình? Mày không đánh
vợ, mày không đánh con vợ trẻ...".
Nhiều lần tôi định bênh vực các cô con dâu, thử khêu gợi cho Khôr thông
cảm với họ, nhưng ông bình tĩnh phản đối: "ông cứ thích bận tâm đến
những... chuyện vặt vãnh ấy làm chi, mặc cho các ả cãi cọ xâu xé nhau...
Can chúng ra thì còn tệ hơn là đằng khác và cũng chẳng bõ bẩn tay". Đôi
khi, bà lão ác nghiệt từ trên bếp lò lần xuống, gọi con chó giữ sân đang ở