Lúc ấy, ngoài trời đã tối hẳn. Arkađi Pavlưts ra lệnh thu dọn bàn và mang
cỏ khô vào. Người hầu trải khăn giường, đặt gối, chúng tôi đi nằm. Xôfrôn
lui ra, sau khi đã nhận lệnh về công việc phải làm ngày mai. Lúc sắp ngủ,
Arkađi Pavlưts còn nói thêm với tôi đôi ba điều về những phẩm chất tuyệt
vời của người mujich Nga và luôn thể nói thêm rằng từ hồi Xôfrôn quản lý
công việc đến giờ, nông dân Sepilôpka chưa hề thiếu tô lấy một đồng
xu...Người gác gõ tấm ván lệnh(
[70]
); một đứa bé có lẽ chưa kịp thấm
nhuần ý thức về bổn phận tự hy sinh, khóc thét lên ở chỗ nào đó trong nhà.
Chúng tôi ngủ thiếp đi.
Sáng hôm sau, chúng tôi dậy khá sớm. Tôi toan đi Riabôvô, nhưng
Arkađi Pavlưts muốn đưa tôi đi xem đất đai của mình, và nài tôi ở lại.
Chính tôi cũng muốn tận mắt thấy rõ những phẩm chất ưu việt của nhà
chính khách Xôfrôn. Burmixtr đến.Lão mặc chiếc áo armiak xanh lơ, thắt
lưng màu đỏ. Lão nói ít hơn hôm qua nhiều, nhìn chủ bằng cặp mắt tinh
nhanh và chăm chú, trả lời rành rọt và xác đáng. Chúng tôi cùng ra sân đập
với lão. Con trai Xôfrôn, tay trưởng ấp tầm vóc khổng lồ mà mọi đặc điểm
bên ngoài đều cho thấy rõ là một kẻ rất đần, cũng đi theo tôi. Cùng đi với
chúng tôi còn có viên zemxki (
[71]
) Fêđôxêits, trước đã từng đăng lính, y có
bộ ria mép khổng lồ và khuôn mặt lạ lùng hết sức: dường như cách đây đã
lâu lắm rồi, có một chuyện gì khiến y ngạc nhiên quá đỗi và từ bấy đến nay,
y vẫn chưa trấn tĩnh được. Chúng tôi đi xem sân đập, nhà để lúa bó chưa
đập, nhà sấy lúa, nhà kho, cối xay gió, vườn rau, vườn đay. Quả thực, mọi
cái đều gọn gàng ngăn nắp không chê vào đâu được; duy có những bộ mặt
rầu rĩ của nông dân khiến tôi có phần băn khoăn. Ngoài sự ích lợi, Xôfrôn
còn chăm lo đến vẻ dễ ưa: tất cả các rãnh nước đều trồng hoa kim tước hai
bên bờ; giữa các đống rơm trên sân đập y cho làm những con đường nhỏ rải
cát; trên cối xay gió, y cho đặt một cái chỉ chiều gió hình con gấu há rộng
mõm, thè ra cái lưỡi đỏ; ở mặt trước khu nuôi bò xây bằng gạch, y làm một
cái mi tường (
[72]
) gần giống kiểu Hy Lạp, phía dưới có hàng chữ trắng lớn
"Xây tại làng Sipilôpka năm một ngàn tám trăm bốn mươi. Nhà nuôi bò."
